صفحه اصلی
ویزیت آنلاین
مشاوره آنلاین
تخصصها
تست آنلاین
مجله سلامت
اطلاعات دارویی
پرسش و پاسخ
ثبت نام پزشکان
درباره ایزو ویزیت
شیزوفرنی
تهیه شده زیر نظر : محمد کارگر - کارشناسی ارشد روانشناسی
شیزوفرنی چیست؟
شیزوفرنی که با نام‌های اسکیزوفرنی و روان‌گسیختگی نیز شناخته می‌شود، نوعی اختلال روانی است که با علائم روان پریشانه همراه است. در اختلال شیزوفرنی، فرد در رفتار و گفتار و درک واقعیت‌ها دچار مشکل می‌شود.
فرد مبتلا به شیزوفرنی، باور دارد که هر آن چه انجام می‌دهد درست است و تمام باورهای خود را نیز، درست می‌داند و همواره به دنبال جلب توجه دیگران است. در اختلال شیزوفرنی، فرد توانایی تشخیص و درک واقعیت‌ها را ندارد و همچنین، از بیماری خود نیز آگاه نیست و تمامی توهم‌های خود را عین واقعیت باور دارد؛ به همین دلیل، درمان و روند معالجه، بسیار دشوار می‌شود.
شیزوفرنی معمولا در سن بلوغ و اوایل نوجوانی تا 30 سالگی بروز می‌کند و شروع آن با بحران‌های اجتماعی همراه است. اگر شیزوفرنی قبل از سن 17 سالگی بروز کند، به عنوان شیزوفرنی زودرس شناخته می‌شود و شروع آن قبل از سن 12 سالگی، شیزوفرنی کودکان نام دارد. هم چنین، ممکن است در مواردی، شیزوفرنی در سنین بین 40 تا 60 سال بروز کند که شیزوفرنی دیررس نامیده می‌شود.
علائم شیزوفرنی
علائم اختلال شیزوفرنی به 3 دسته تقسیم می‌شود؛ علائم مثبت، علائم منفی و علائم شناختی.
- علائم مثبت شیزوفرنی
- علائم مثبت شیزوفرنی، علائمی هستند که در طی یک دوره در فرد بروز می‌کنند و علائم روان پریشانه هستند که شامل توهم، هذیان و اختلال در رفتار و گفتار می‌باشند. معمولا توهم‌ها درباره هذیان‌هایی است که بیمار می‌گوید و گاها در بیان آن‌ها، دچار اختلال می‌شود. علائم مثبت شیزوفرنی، با افزایش سن بیمار، کاهش می‌یابند و به دارو نیز واکنش مثبت نشان می‌دهند. علائم مثبت شیزوفرنی، گاها می‌توانند حواس چشایی، بینایی، بویایی و لامسه را نیز درگیر کنند. - علائم منفی شیزوفرنی
علائم منفی شیزوفرنی، تاثیر بیشتری روی کیفیت زندگی و توانایی‌های فرد می‌گذارند.
علائم منفی شیزوفرنی به دارو کمتر پاسخ می‌دهند و شامل موارد زیر هستند:
-کم عاطفگی
-بی‌انگیزگی
-مردم گریزی
-اختلال در گفتار
-عدم تمایل به برقراری روابط
-ناتوانی در حس کردن لذت‌ها
-اختلال در بروز احساسات - علائم شناختی شیزوفرنی
علائم شناختی شیزوفرنی، اولین و دائمی ترین علائمی هستند که در این بیماری یافت می‌شوند. علائم شناختی، معمولا قبل از شروع کامل بیماری رخ می‌دهند و پس از شروع آن، پایدارتر می‌شوند.
علائم شناختی شیزوفرنی، در تسلط کلامی، حافظه، درک دیداری، درک شنیداری، درک بینایی و سرعت پردازش مسائل، اختلال ایجاد می‌کند.
همچنین، ممکن است بر شناخت اجتماعی و یا همان درک احساسات چهره نیز تاثیر بگذارد.
علائم شناختی شیزوفرنی معمولا به داروها پاسخ نمی‌دهند و باید برای کنترل و درمان آن‌ها از روش‌های درمانی دیگر، استفاده کرد.
به طور کلی، علائم اصلی اختلال شیزوفرنی که در همه‌ی دسته‌ها دیده می‌شوند، عبارتند از:
- توهم
- هذیان
- اختلال گفتار
- اختلال رفتار
- اختلال تفکر
- عدم تمرکز
- انزوا طلبی
- بی‌انگیزگی یا کم انگیزگی
- عدم آگاهی بیمار از بیماری خود
- عدم توانایی در یادآوری
- عدم توانایی در سازمان دهی امور و برنامه ریزی کردن
اختلال شیزوفرنی ممکن است ناگهان بروز کند و یا آهسته و به تدریج، رشد کرده و علائم آن، به مرور پایدارتر شوند.
علت بروز شیزوفرنی
همان‌طور که بیان شد، شیزوفرنی یک اختلال مغزی و روانی است و دلیل واحدی برای بروز آن وجود ندارد؛ بلکه عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی، هر دو در بروز شیزوفرنی موثر هستند که در ادامه، به توضیح این عوامل می‌پردازیم.
ژنتیک
اگر یکی از والدین به شیزوفرنی مبتلا باشد، احتمال بروز اختلال شیزوفرنی در فرزند، 10 درصد خواهد بود و اگر در خانواده، سابقه ابتلا به شیزوفرنی وجود نداشته باشد، احتمال ابتلای فرزندان، کمتر از 1 درصد است.
عدم تعادل شیمیایی در مغز
عدم تعادل دوپامین و سروتونین(انتقال دهنده‌های عصبی) در مغز، سبب بروز اختلال شیزوفرنی می‌شود.
روابط خانوادگی
برخی پزشکان معتقدند که تنش در محیط خانواده، می‌تواند علائم شیزوفرنی را تحریک کند اما تا کنون، ثابت نشده که مشکلات خانوادگی، سبب بروز اختلال شیزوفرنی شوند.
مصرف مواد مخدر
مصرف ماری جوانا، LSD، حشیش و... می‌تواند سبب بروز علائم شیزوفرنی و یا تشدید آن‌ها شود.
هم چنین، برخی پژوهشگران معتقدند که مصرف داروهایی مانند استروئیدها در تحریک علائم شیزوفرنی، موثر هستند.
انواع شیزوفرنی
اختلال شیزوفرنی، یک اختلال بسیار پیچیده است و شناخت انواع آن، می‌تواند به خود فرد و اطرافیان وی، در برخورد با بیماری کمک کند.
اختلال شیزوفرنی به 4 نوع اصلی تقسیم می‌شود:
شیزوفرنی پارانویایی
شیزوفرنی پارانویایی، رایج ترین نوع شیزوفرنی است که شامل توهم و خیالات غیر واقعی می‌باشد. افراد مبتلا به شیزوفرنی پارانویایی، حس می‌کنند تحت نظر و تحت تعقیب هستند و یا کسی قصد آسیب رساندن به آن‌ها را دارد.
شیزوفرنی پارانویایی می‌تواند در سنین بالا نیز بروز کند.
شیزوفرنی کاتاتونیک (خلسه‌ای)
در افراد مبتلا به شیزوفرنی کاتاتونیک، علائم افسردگی و اختلال دو شخصیتی نیز مشاهده می‌شود. در شیزوفرنی کاتاتونیک، فرد در هر رفتاری زیاده روی می‌کند و از خود خشونت نشان می‌دهد و رفتارهای جنون مانند دارد.
هم چنین، افراد مبتلا به شیزوفرنی کاتاتونیک، معمولا به ندرت صحبت می‌کنند و تحرک بدنی کمی دارند.
شیزوفرنی اختلالی (بی‌نظمی)
شیزوفرنی اختلالی، معمولا در سنین 15 تا 25 سالگی بروز می‌کند و با نام جنون جوانی نیز شناخته می‌شود.
در شیزوفرنی اختلالی، فرد بیمار، توانایی درک افکار دیگران را نداشته و به سختی می‌تواند با آن‌ها ارتباط برقرار کند. شیزوفرنی اختلالی به مرور می‌تواند بر گفتار و حرکت کردن فرد نیز تاثیر بگذارد. در این نوع از اختلال شیزوفرنی، اعمال فرد کاملا غیر‌ارادی و غیرعمد هستند.
برای دریافت مشاوره پیرامون مشکلات روحی-روانی می‌توانید از متخصصین روانپزشکی سایت ایزو ویزیت، ویزیت آنلاین دریافت کنید.
همچنین انجام تست شخصیت شناسی یکی از بهترین اقداماتی است که می‌توانید برای شروع درمان مشکلات روحی-روانی انجام دهید.
شیزوفرنی نامتمایز (نامشخص)
اختلال شیزوفرنی نامتمایز، پیچیده‌ترین نوع شیزوفرنی است و تشخیص آن بسیار دشوار و فقط بر عهده روان‌درمانگر می‌باشد.
در شیزوفرنی نامتمایز، فرد ممکن است علائم دو یا چند نوع شیزوفرنی را با هم داشته باشد. در این صورت، نمی‌توان به قطعیت بیان کرد که بیمار به کدام نوع از اختلالات شیزوفرنی مبتلا شده است.
شیزوفرنی کودکی
شیزوفرنی معمولال در افراد 15 تا 30 سال بروز می‌کند اما اگر فردی، زودتر از 12 سال به آن مبتلا شود، به آن شیزوفرنی کودکی می‌گویند که شامل علائم زیر می‌باشد:
- افسردگی
- بی‌خوابی یا کم‌خوابی
- افت تحصیلی
- انزوا طلبی و گوشه گیری
- خشم و عصبانیت ناگهانی
- رفتارهای عجیب و غیر طبیعی
- تاخیر در راه رفتن و گفتار
روش تشخیص شیزوفرنی
برای تشخیص اختلال شیزوفرنی و انواع آن، درمانگر مواردی را بررسی می‌کند که عبارتند از:
- شدت توهمات
- نوع وهم و خیالات
- طول مدت بیماری
- شدت و نوع رفتارهای آشفته
- اختلال در عملکرد شغلی و اجتماعی
پزشک با در نظر گرفتن موارد ذکر شده و برگزاری جلسات مشاوره، می‌تواند اختلال شیزوفرنی و نوع آن را تشخیص دهد.
عوارض اختلال شیزوفرنی
اختلال شیزوفرنی در صورت عدم درمان، می‌تواند منجر به بروز مشکلاتی در زندگی بیمار شود.
مهم‌ترین عوارض شیزوفرنی عبارتند از:
- اقدام به خودکشی
- صدمه به خود یا دیگران
- افسردگی
- وسواس فکری
- اعتیاد به مواد مخدر
- انزوای اجتماعی
- رفتارهای پرخاشگرانه
- عدم توانایی در تحصیل و کار
روش‌های درمان شیزوفرنی
درمان شیزوفرنی در مراحل اولیه، با استفاده از داروهای آنتی سایکوتیک انجام می‌شود و در صورت پیشرفت بیماری و تشدید علائم، روش‌های زیر مورد استفاده قرار می‌گیرد:
درمان تکنولوژیک شیزوفرنی
این روش زمانی استفاده می‌شود که توهمات فرد بسیار قوی باشند و بیماری، با دارو قابل کنترل نباشد.
تحقیقات نشان می‌دهند که درمان تکنولوژیک شیزوفرنی، بر علائم منفی و توهمات شنیداری فرد، تاثیر زیادی دارد.
دارو درمانی
روش اول برای درمان اختلال شیزوفرنی، مصرف داروهای ضد روان پریشی است که علائم بیماری را کاهش می‌دهند. نوع و دوز دارو، با توجه به شدت و نوع بیماری، متفاوت خواهد بود.
روان درمانی
خانواده درمانی، ارتباطات مثبت و یادگیری مهارت‌های اجتماعی، می‌توانند در درمان شیزوفرنی تاثیر مثبت داشته باشند.
این روش درمانی می‌تواند از بستری شدن فرد در بیمارستان و تشدید علائم شیزوفرنی، جلوگیری کند.
باید بدانید که درمان اختلال شیزوفرنی، یک پروسه‌ی زمان بر و طولانی می‌باشد؛ بنابراین باید برای درمان کامل، صبوری کنید؛ زیرا عدم درمان شیزوفرنی و نادیده گرفتن علائم آن، عوارض بسیاری را برای فرد و اطرافیان او به دنبال خواهد داشت.
