آرتروز چیست؟؛ علت‌ها، انواع و نشانه‌های آرتروز

آرتروز چیست؟ آرتروز (arthrosis) که به عنوان اوستئوآرتریت (osteoarthritis) نیز شناخته می‌شود، یک بیماری مزمن مفصلی است که در درجهٔ اول به تجزیه و تخریب غضروف داخل مفاصل اشاره دارد و در نتیجهٔ آن درد، تورم و اختلال در عملکرد مفاصل را با خود به همراه دارد. برای تشخیص و یا درمان آرتروز بهتر است از پزشک متخصص روماتولوژی ویزیت دریافت کنید. 

معرفی بیماری آرتروز

آرتروز هرساله سلامتی ده‌ها میلیون نفر از افراد دنیا را درگیر می‌کند که بیشتر این گزارش‌ها، در کشورهایی با درآمد بالا ثبت شده است. حدود ۶۰ درصد جامعهٔ مبتلایان را زنان تشکیل می‌دهند و بخش بزرگی از مراجعین بالای ۶۵ سال پزشکان نیز به آن مبتلا هستند. آرتروز معمولاً با روند پیری مرتبط و بین سالمندان شایع است اما می‌تواند در نتیجهٔ آسیب مفاصل، چاقی و استعداد ژنتیکی نیز ایجاد شده و در بین همهٔ سنین از جمله کودکان نیز مشاهده شود. اساساً بیماری آتروز با آرتریت متفاوت است و در واقع آرتروز یکی از انواع آرتریت محسوب می‌شود. بیماری آرتریت به طور کلی به التهاب مفاصل اشاره دارد و می‌تواند طیف وسیعی از آسیب‌های وارده بر مفاصل را شامل شود.

علائم و نشانه‌های آرتروز

بسته به نوع آرتروز و این که کدام یک از مفاصل به این عارضه دچار شده باشد؛ علائم آن تفاوت می‌کند. در برخی مواقع ممکن است بروز آتروز در مفاصل نشانه‌ای ایجاد نکند اما هنگامی علائم ظاهر می‌شوند؛ معمولاً با درد و سفتی همراه هستند. میزان این درد در مفاصل می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. گاهی اوقات با فعالیت‌هایی که در آن مفاصل برای مدتی طولانی ثابت و بی‌حرکت نگه داشته می‌شوند (مانند نشستن طولانی ‌مدت)؛ این دردها تشدید و بدتر می‌شوند. در سمت مقابل، دشواری در حرکت دادن برخی اندامی خاص به همراه دردی که در مفاصل مرتبط با آن اندام همراه هست نیز می‌تواند نشانه‌ای از ابتلا به این بیماری باشد. با گذشت زمان، مفاصل آسیب‌دیده ممکن است انعطاف‌پذیری خود را از دست بدهند و موجب ایجاد یک سری برآمدگی‌های استخوانی شوند. هرچند که مواردی که پیش‌تر ذکر شد از نشانه‌های آرتروز محسوب می‌شوند اما برای تشخیص دقیق اینکه آیا فرد بیمار واقعاً به آرتروز مبتلا شده و اینکه به کدام یک از انواع آن دچار شده است؛ باید به دکتر آرتروز یا به طور دقیق‌تر به متخصص روماتولوژی (بیماری‌های روماتیسم و مفاصل) مراجعه کرد.

چرا به آرتروز مبتلا می‌شویم؟

آرتروز نتیجهٔ ترکیب مختلفی از عوامل از جمله افزایش سن، استفادهٔ بیش از حد از مفاصل، آسیب‌دیدگی مفاصل و استعداد ژنتیکی است. در نتیجه هیچ علت واحدی برای همهٔ انواع آرتروزها وجود ندارد. هرچند برخی از آتروزها نیز بدون هیچ علت مشخصی بروز پیدا می‌کنند و پیش‌بینی آن‌ها امکان‌پذیر نمی‌باشد. همان‌طور که در ابتدای این مقاله نیز به آن اشاره شد؛ بخش اعظم جامعهٔ مبتلا به آرتروز را سالمندان تشکیل می‌دهند. بنابراین واضح است که پیری و کهولت سن فاکتور مهمی در روند ایجاد این بیماری به شمار می‌رود. با افزایش سن، غضروف‌ها تا حدی نرم و شکننده می‌شوند و قدرت جذب آب خود را از دست می‌دهند. این امر موجب سایش بیشتر استخوان‌ها علیه یکدیگر می‌شود که در نهایت منجر به آسیب و تخریب بیشتر بافت غضروف‌ها می‌گردد.

در افرادی که به‌صورت ارثی مستعد ابتلا به آرتروز هستند؛ برخی از عوامل بیرونی می‌تواند به فعال شدن ژن‌های مرتبط با این بیماری سرعت ببخشند. عواملی مانند عفونت، برخی مواد شیمیایی و دود سیگار از این جمله هستند و می‌توانند تهدیدی جدی برای ابتلای این اشخاص به آرتروز باشند. استفادهٔ بیش از حد و فعالیت‌های سخت و سنگین فیزیکی دارای تأثیرات مهمی برروی ابتلا آرتروز هستند. فعالیت‌های ورزشی و یا حرفه‌ای که نیازمند استفادهٔ مداوم از مفاصل است می‌تواند به سرعت باعث آسیب به غضروف‌ها شود. در سمت مقابل عدم تحرک، چاقی و اضافه‌وزن نیز به همان اندازه می‌تواند موجب فشار بر مفاصل و به تبع آن ابتلا به آرتروز شود.

درمان آرتروز

هدفی که در روند درمان بیماری آرتروز دنبال می‌شود در واقع تسکین درد، بهبود عملکرد مفاصل و کند کردن پیشرفت بیماری است. در نتیجه در اغلب موارد مسیر برنامه‌های درمانی آرتروز به مدیریت و کنترل و نه درمان قطعی آن منجر می‌شود. تنها راه قطعی درمان آرتروز، جراحی مفصل آسیب‌دیده و جایگزینی آن با یک مفصل مصنوعی است. این نوع از جراحی در حال حاضر فقط روی مفاصل خاصی مانند مفصل زانو قابل انجام است و همهٔ مفاصل مبتلا را نمی‌توان با آن درمان کرد. برنامه‌های درمانی اغلب شامل ترکیبی از رویکردهای غیردارویی مانند ورزش، فیزیوتراپی و مدیریت وزن، و همچنین مداخلات دارویی شامل مسکن‌ها، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) و در برخی موارد، تزریق داخل‌مفصلی است. انتخاب و به کارگیری بهترین روش درمان تنها با مشورت و تشخیص متخصص روماتولوژی قابل انجام است. همان‌طور که پیش‌تر نیز گفته شد نوع مفصلی که آسیب دیده است نیز در طرح نسخه و برنامهٔ درمانی تأثیرگذار است. آرتروز زانو، انگشتان، گردن و لگن از شایع‌ترین نوع ابتلائات به آرتروز هستند.

شاید تنها روش درمان خانگی آرتروز به کارگیری روش‌های روش‌های غیردارویی، ایجاد تغییرات در سبک زندگی باشد. کاهش وزن در صورت لازم، استفاده از وسایل کمکی مانند عصا و تغییر در روش‌های انجام فعالیت‌های روزمره مانند تغییر حرکات برای برداشتن و جابه‌جایی اجسام، تغییر ارتفاع صندلی و میز کار و اصلاح نحوهٔ نشستن و خوابیدن می‌توانند موثر باشند.

ورزش های مفید برای ارتروز

کدام ورزش‌ها و فعالیت‌ها به بیماران آرتروزی کمک می‌کند؟ از آن‌جایی که وارد آمدن فشار به مفاصل آسیب‌دیده می‌تواند موجب درد و حتی آسیب بیشتر شود؛ تقویت عضلات متصل به این مفاصل می‌تواند به کاهش درد و تسریع روند درمان کمک‌کننده باشد. زیرا با این کار غالب فشاری که در حین فعالیت به مفصل وارد ‌شود را این عضلات به دوش خواهند کشید. هم تمرینات معمولی و هم تمرینات خاص فیزیوتراپی می‌توانند برای تقویت عضلات اطراف مفصل مفید باشند و برای کاهش درد و بهبود عملکرد مفصل استفاده می‌شود. تمرینات استقامتی، تمرینات انعطاف‌پذیری و تمرینات قوت‌بخشی همگی می‌توانند از جمله تمریناتی باشند که توسط فیزیوتراپیست تجویز می‌شوند. با توجه به اینکه کدام یک از مفاصل به این بیماری مبتلا شده است؛ علی‌الاصول نوع تمرینات نیز تفاوت خواهد کرد. همچنین روش‌هایی مانند ماساژ، گرمادرمانی، سرمادرمانی و استفاده از دستگاه‌های الکتریکی مانند تنشگرها نیز می‌توانند در کاهش درد و تسکین علائم آرتروز کمک‌کننده باشند.

مواد غذایی مفید و مضر برای بیماران آرتروزی

برای درمان ارتروز چی بخوریم؟ درحالی که هیچ «رژیم غذایی آرتروز» خاصی وجود ندارد، مصرف یک سری از مواد غذایی خاص ممکن است بر پیشرفت بیماری و شدت علائم تاثیر بگذارد. همچنین دستهٔ دیگری از مواد غذایی می‌توانند به کاهش درد و تسریع فرایند درمان کمک کنند. برخی از مطالعات نشان داده‌اند که رژیم‌های غذایی سرشار از قند، چربی‌های اشباع‌شده و غذاهای فرآوری شده ممکن است به التهاب و بدترشدن علائم آرتروز کمک کند. برعکس، رژیم غذایی غنی از میوه ها، سبزیجات، غلات کامل و چربی های سالم که شامل مقادیر کافی از امگا-۳ و ویتامین دی باشند ممکن است اثرات ضد التهابی داشته باشد و به‌طور بالقوه برای افراد مبتلا به آرتروز مفید باشد.

کلام آخر

در نهایت باید مجدداً به این نکته اشاره کنیم که آرتروز یک بیماری بسیار شایع مفصلی در بین آحاد مردم است که تشخیص دقیق، پیشگیری، مدیریت و درمان صحیح و اصولی آن نیاز به به‌کارگیری یک رویکرد چند وجهی است. این رویکرد شامل اصلاح رژیم غذایی، انجام ورزش و تمرینات روزمره و مصرف مکمل‌ها و داروهای مورد نیاز می‌شود که همگی باید تحت نظارت یک فوق تخصص روماتولوژی صورت پذیرد تا کمترین خطر و بیشتریت اثربخشی را به همراه داشته باشد. شما می‌توانید در سایت ایزو ویزیت از متخصص روماتولوژی آنلاین ویزیت دریافت کنید تا روند درمان آرتروز تسریع پیدا کند.