تب در کودکان و بزرگسالان، چه زمانی تب خطرناک است؟

تب چیست و چه زمانی خطرناک است؟ کمتر کسی می‌توان یافت که تب را در طول زندگی خود تجربه نکرده باشد. در واقع تب و لرز به عنوان یک پاسخ طبیعی بدن به یک بیماری زمینه‌ای است که بدن به آن مبتلا شده است. همچنین تب شایع‌ترین نشانهٔ وجود عفونت در بدن نیز هست. این شرایط حاکی از آن است که سیستم ایمنی بدن در حال مقابله با عفونت‌ها و عوامل بیماری‌زا می‌باشد زیرا این دمای بالای بدن مانع از رشد بسیاری از میکروب‌ها می‌شود. با اینکه برای اکثر خردسالان و بزرگسالان، تب ممکن است دردآور و آزاردهنده باشد؛ اما معمولاً جای نگرانی خاصی وجود ندارد و معمولاً در عرض چند روز تب برطرف می‌شود. در حین حال باید توجه داشت که برای نوزادان تب‌های دمای پایین هم ممکن است به معنای وجود یک بیماری و عفونت جدی باشد.

چرا تب می‌کنیم؟

دمای بدن هرشخص با شخص دیگر و در شرایط مختلف متفاوت است. با این حال برای یک فرد سالم این نوسانات دمایی از 36/4 تا 37/2 درجهٔ سانتی‌گراد خارج نمی‌شود که به این بازه محدودهٔ طبیعی دمای بدن انسان گفته می‌شود. البته دمای بدن در موقعیت‌های مختلف می‌تواند کمی بالاتر یا پایین‌تر رود. برای مثال دمای بدن در صبح کمترین مقدار و در اواخر بعدازظهر بیشترین مقدار را دارد. تب یا پیرکسیا (pyrexia) حالتی است که درجهٔ دمای بدن از این حد طبیعی بالاتر برود. تب نشان‌دهنده‌ی این است که اتفاقات ناخوشایندی برای بدن در حال رخ‌دادن است. هنگامی که بدن ما وجود باکتری، ویروس یا سایر پاتوژن‌های مضر را تشخیص می‌دهد، پیروژن‌ها را آزاد می‌کند که ترموستات داخلی بدن را در دمای بالاتری تنظیم می‌کنند. این دما بالای محیطی کمترین مهمان‌نوازی را برای پاتوژن‌های مهاجم به همراه دارد و در عین حال سیستم ایمنی را نیز برای کارآمدتر شدن تحریک می‌کند.

اگر شخصی به تب مبتلا شود ممکن است نشانه‌هایی را نیز با خود به همراه داشته باشد. علائم و نشانه های تب:

• سردرد
• بدن‌درد
• تب و لرز
• احساس ضعف و بی‌حالی
• هذیان گفتن
• تعریق
• کاهش اشتها
• سرخ شدن گونه‌ها
• همچنین دردهای عضلانی، لرز، افت شدید فشار، کوفتگی و خستگی بدن، کم‌آبی بدن، ترک خوردن لب و فعال شدن سینوزیت‌ها، از دیگر علائمی هستند که ممکن است با تب همراه شوند.

تفاوت تب در کودکان و تب در بزرگسالان

تب در بزرگسالان

تب در بزرگسالان می تواند به دلیل طیف گسترده‌ای از عوامل از جمله عفونت، التهاب، برخی داروها یا حتی انواع خاصی از سرطان ایجاد شود. عفونت‌های رایجی که منجر به تب در بزرگسالان می‌شود شامل عفونت‌های تنفسی مانند آنفولانزا یا ذات‌الریه، عفونت‌های دستگاه ادراری و عفونت‌های پوستی است. شرایط التهابی مانند آرتریت روماتوئید و بیماری التهابی روده نیز می تواند باعث تب به عنوان یک علامت شود.

تب در کودکان

یکی از سوالات رایج اخیر برای والدین این است که چگونه تب کودک ۷ ساله را پایین بیاوریم؟ تب بالا در کودکان اغلب به دلیل عفونت های ویروسی یا باکتریایی مانند سرماخوردگی، آنفولانزا یا عفونت گوش ایجاد می‌شود. همچنین در برخی موارد نیز ممکن است کودکان تب را به عنوان یکی از عوارض جانبی واکسیناسیون تجربه کنند. با این حال نگرانی خاصی در این مورد وجود ندارد. در ضمن تب در خردسالان می‌تواند ناشی از دندان درآوردن نیز باشد. دندان‌های آسیا، دندان‌های بزرگی هستند که در انتهای ردیف دندان‌ها و دهان قرار دارند و برای آسیاب کردن غذا استفاده می‌شوند. هنگامی که این دندان‌ها شروع به رویش می‌کنند می‌توانند باعث ایجاد تب خفیفی در کودکان شود. این تب به‌عنوان «تب مولار» نیز شناخته می‌شود. در این مورد نیز معمولا جای نگرانی نیست و در عرض چند روز این تب خودبه‌خود از‌ بین می‌رود. والدین می‌توانند با استامینوفن به کنترل و تحمل تب در فرزندان خود در این مورد کمک کنند.

تشنج در هنگام تب

یکی از نگرانی هایی که والدین اغلب هنگام تب فرزندشان دارند، احتمال ابتلا به تشنج است. تشنج ناشی از تب ممکن است در برخی از کودکان ۶ ماهه تا ۵ ساله در هنگام افزایش تب رخ دهد. این تشنج ها معمولا کوتاه هستند و باعث لرزش دست‌ها و پاها و همچنین از دست دادن موقت هوشیاری می‌شوند. تشنج‌های ناشی از تب معمولاً بی‌ضرر هستند و هیچ آسیب طولانی‌مدتی ایجاد نمی‌کنند. با این حال، اگر کودکی تشنج ناشی از تب را تجربه کرد، مهم است که به دنبال مراقبت‌های پزشکی لازم بود و بررسی دقیق علت وقوع آن را توسط پزشک معالج یا متخصص بررسی کرد.

علت تب طولانی

تب طولانی یا مداوم که بیش از چند روز طول بکشد، می تواند نشانه یک بیماری زمینه‌ای جدی‌تر باشد. این مورد می‌تواند ناشی از عفونت‌های مزمن مانند سل یا HIV و همچنین شرایط التهابی مانند واسکولیت یا اختلالات بافت همبند باشد. به‌علاوه، انواع خاصی از سرطان‌ها، به‌ویژه لنفوم‌ها و لوسمی‌ها نیز می‌توانند با تب طولانی‌مدت به عنوان یک علامت برجسته ظاهر شوند.

چه زمانی تب در کودکان و بزرگسالان خطرناک است؟

هم در کودکان و هم در بزرگسالان، علائم هشداردهندهٔ خاصی وجود دارد که باید هنگام مواجهه با تب به آنها توجه کرد. این علائم می‌تواند نشان‌دهنده یک بیماری زمینه‌ای جدی‌تری باشد. به عنوان مثال، در کودکان، اگر تب با سردرد شدید، سفتی گردن، مشکل در تنفس یا بثورات پوستی همراه باشد؛ باید به سرعت به دنبال پزشک و مراقبت‌های پزشکی باشید. در بزرگسالان، علائم هشدار دهنده اضافی می‌تواند شامل درد مداوم قفسه سینه، گیجی، درد شدید شکم یا مشکل در تنفس باشد که در صورت مشاهدهٔ هریک از این موارد به شکل حاد باید برای تعیین دقیق پایداری وضعیت سلامتی به پزشک معالج یا متخصص مربوطه مراجعه کرد.

مدیریت و رفع تب

همان‌طور که گفته شد درمان و کنترل تب در مرحلهٔ اول بستگی به علت اصلی آن دارد. در بسیاری از موارد می‌توان برای کاهش تب و تسکین علائم مرتبط با تب مانند سردرد یا دردهای عضلانی از داروهایی که بدون نسخه قابل دریافت است مانند ایبوپروفن یا استامینوفن استفاده کرد. باید به نکات و میزان دوز توصیه شده از این داروها برای کنترل تب توجه کرد. همچنین باید توجه داشت که داروی آسپرین نباید برای درمان تب کودکان استفاده شود.

اندازه‌گیری دقیق دمای بدن

برای اندازه‌گیری دمای بدن و میزان بالا بودن تب، رایج‌ترین و در دسترس‌ترین روش استفاده از دماسنج دیجیتالی برای خواندن دما به صورت دهانی، مقعدی، زیر بازو (آگزیلاری)، یا در گوش (تمپانیک) است. برای نوزادان، اندازه گیری دمای مقعدی دقیق‌ترین مقدار را به دست می‌دهد. پیروی از دستورالعمل های سازنده برای استفادهٔ صحیح از دماسنج و همچنین تمیز نگه داشتن آن بسیار مهم است.

کلام آخر

به طور کلی، اگر تب به طور مداوم بالا است، اگر با علائم شدید همراه است، یا اگر بیش از چند روز بدون بهبود طول بکشد، توصیه می شود به پزشک متخصص کودکان مراجعه کنید و یا از دکتر کودکان آنلاین، مشاوره آنلاین دریافت کنید. برای والدین بسیار مهم است که اگر کودک خردسال تب بالا دارد، به دنبال مراقبت‌های پزشکی فوری باشند؛ به خصوص اگر علائم ناراحتی شدید، بی حالی یا سایر علائم نگران‌کننده را نیز در کودکان خود مشاهده کنند.