کامپوزیت دندان چیست؟ انواع، مزایا، معایب و هزینه

استفاده از کامپوزیت دندان انقلابی در زمینه دندانپزشکی ترمیمی ایجاد کرده است. کامپوزیت دندان یک مادهٔ ترمیمی هم‌رنگ دندان است که در دندان‌پزشکی استفاده می‌شود. کامپوزیت گزینه‌ای متنوع و جذاب را چه برای بیماران و چه برای دندانپزشکان پیش روی قرار می‌دهد.

کامپوزیت دندان چیست؟

کامپوزیت دندان که به عنوان رزین کامپوزیت نیز شناخته می‌شود. این مادهٔ همه‌کاره از مخلوطی از رزین پلاستیکی و ذرات پرکننده ساخته شده است که برای تقلید از ظاهر و عملکرد طبیعی دندان‌ها به کار می‌رود. کامپوزیت‌ها به طور گسترده برای اهداف مختلف از جمله پرکردن حفره‌ها، ترمیم دندان‌های شکسته، تغییر شکل دندان‌ها و بهبود زیبایی از طریق روش‌هایی مانند باندینگ و روکش استفاده می‌شوند.

کاربرد کامپوزیت دندان

چه زمانی کامپوزیت دندان انجام دهیم؟ کامپوزیت دندان به طور گسترده در موقعیت‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد و راه‌حلی همه‌کاره  را چه از نظر زیبایی و چه درمانی طیف وسیعی از روش‌ها دندانپزشکی در اختیار قرار می‌دهد. در ادامه به بعضی از این موارد اشاره می‌کنیم:

۱. پرکردن دندان: پرکننده‌های کامپوزیت برای ترمیم حفره‌ها و دندان‌های آسیب دیده استفاده می‌شوند. بر خلاف پر کردن آمالگام سنتی، پرکننده‌های کامپوزیت با رنگ دندان‌های طبیعی مطابقت دارند و آن‌ها را به گزینه‌ای جذاب برای ترمیم دندان‌های قابل مشاهده تبدیل می‌کند.

۲. باندینگ: کامپوزیت دندانی را می‌توان برای روش های باندینگ برای ترمیم شکستگی‌های جزئی، ترک ها یا شکاف‌های دندان استفاده کرد. همچنین در ونیرهای کامپوزیت برای بهبود ظاهر دندان‌های تغییررنگ‌یافته، بدشکل یا ناهموار استفاده می‌شود.

۳. ترمیم‌های زیبایی: کامپوزیت دندان برای انواع ترمیم‌های زیبایی از جمله تغییر شکل دندان‌ها، اصلاح ناهنجاری‌های جزئی و بهبود ظاهر کلی نیز استفاده می‌شود.

جنس کامپوزیت دندان

ترکیب کامپوزیت دندان عاملی حیاتی در تعیین خواص فیزیکی و زیبایی‌شناختی آن است. اکثر کامپوزیت‌های دندانی از سه جزء اصلی تشکیل شده‌اند:

۱. ماتریس رزینی: ماتریس رزینی بخش عمده‌ای از مواد کامپوزیت را تشکیل می‌دهد و مسئول ماهیت چسبنده و انعطاف‌پذیر آن است. انواع متداول ماتریس رزینی مورد استفاده در کامپوزیت‌های دندانی عبارتند از bis-GMA (بیسفنول A-گلیسیدیل متاکریلات)، UDMA (اورتان دی متاکریلات)، و TEGDMA (تری اتیلن گلیکول دی متاکریلات).

۲. مواد پرکننده: مواد پرکننده در کامپوزیت دندان استحکام، مقاومت در برابر سایش و ویژگی‌های زیبایی را ارائه می‌دهند. ذرات این مواد معمولاً از مواد معدنی مانند کوارتز، شیشه یا چینی ساخته می‌شوند. اندازه، شکل و توزیع ذرات پرکننده نقش مهمی در تعیین خواص کلی کامپوزیت دارد.

۳. عامل اتصال: برای اطمینان از پیوند قوی بین ماتریس رزینی و ذرات پرکننده، یک عامل جفت‌شدگی در کامپوزیت گنجانده شده است. این جزء، چسبندگی و خواص مکانیکی مواد را افزایش می دهد و به دوام کلی آن کمک می‌کند.

انواع کامپوزیت دندان

انواع مختلفی از کامپوزیت‌های دندانی موجود است که هر کدام برای برآوردن نیازهای بالینی خاص طراحی شده‌اند. برخی از انواع رایج کامپوزیت دندان عبارتند از:

۱. کامپوزیت‌های نانوهیبریدی: کامپوزیت‌های نانوهیبریدی حاوی ذرات پرکننده در اندازهٔ نانو هستند که استحکام، مقاومت در برابر سایش و جلاپذیری آنها را افزایش می‌دهد. کامپوزیت‌های نانو هیبریدی به دلیل زیبایی و تطبیق‌پذیری عالی در روش‌های مختلف ترمیمی شناخته شده هستند.

۲. کامپوزیت‌های میکروفیل: همان‌طور که از نام آن پیداست، کامپوزیت‌های میکروفیل حاوی ذرات پرکنندهٔ ریز آسیاب‌شده هستند و آن‌ها را برای استفاده در ترمیم‌ دندان‌های جلو و ترمیم‌های قدامی که در آن ظاهر طبیعی از اهمیت بالایی برخوردار است؛ ایدئال می‌کند.

۳. کامپوزیت‌های بالک: این نوع جدید از رزین کامپوزیت برای پر کردن سریع و کارآمد حفره‌ها با استفاده از یک لایهٔ ضخیم‌تر از مواد طراحی شده است که زمان لازم برای لایه‌بندی و پخت را کاهش می‌دهد.

هر نوع کامپوزیت مزایا و محدودیت‌های منحصر به فرد خود را دارد و انتخاب مناسب‌ترین ماده به عواملی مانند محل ترمیم، الزامات زیبایی شناختی و وضعیت بالینی بستگی دارد که بایستی با متخصص دندان‌پزشک در این خصوص مشورت‌های لازم صورت پذیرد.

مزایای کامپوزیت دندان

استفاده از کامپوزیت دندان دارای چندین مزیت قابل توجه است که آن را به انتخابی ارجح هم برای بیماران و هم برای دندانپزشکان تبدیل می‌کند:

۱. جذابیت و زیبایی: کامپوزیت دندانی شباهت زیادی به رنگ طبیعی و شفافیت دندان‌ها دارد و آن را به گزینه‌ای مناسب برای ترمیم‌های قابل مشاهده تبدیل می‌کند.

۲. تطبیق‌پذیری: رزین‌های کامپوزیت را می‌توان برای طیف گسترده‌ای از روش‌های ترمیمی و زیبایی دندان استفاده کرد.

۳. حفظ ساختار دندان: ترمیم‌های کامپوزیت به حداقل حذف ساختار دندان سالم نیاز دارند و تا حد امکان دندان طبیعی را حفظ می‌کنند.

۴. قابلیت‌های باندینگ: رزین کامپوزیت به خوبی با ساختار دندان پیوند خورده و استقامتی قوی ایجاد می‌کند که خطر شکستگی دندان در آینده را کاهش می‌دهد.

۵. کاهش حساسیت: بر خلاف پرکننده‌های فلزی، پرکننده‌های کامپوزیت به اندازهٔ کافی گرما و سرما را هدایت نمی‌کنند. در نتیجه خطر حساسیت بعد از عمل را نیز کاهش می‌دهند.

کامپوزیت دندان در کنار قابلیت ارائهٔ ترمیم‌های بادوام و طبیعی به بیماران، زیبایی را نیز با خود به ارمغان می‌آورد که تحول مهمی در دندانپزشکی مدرن محسوب می‌شود.

محدودیت‌های کامپوزیت دندان

در حالی که کامپوزیت دندان مزایای زیادی دارد اما مهم است که با معایب کامپوزیت نیز آشنا باشیم.

۱. حساسیت به لکه: در حالی که مواد کامپوزیت نسبتاً مقاوم در برابر لکه هستند اما همچنان ممکن است با گذشت زمان تغییر رنگ دهند. به خصوص اگر در معرض برخی غذاها، نوشیدنی‌ها یا دود سیگار قرار بگیرند.

۲. سایش و شکافتگی: ترمیم‌های کامپوزیت ممکن است دچار ساییدگی شوند و به تعمیر و نگهداری یا تعویض نیاز داشته باشند. به ویژه در مناطقی که جویدن یا آسیاب سنگین انجام می‌شود.

۳. جمع‌شدگی پلیمریزاسیون: در طول فرآیند پخت، کامپوزیت دندان ممکن است دچار انقباض جزئی شود که اگر به درستی مدیریت نشود؛ می‌تواند منجر به شکاف در حاشیه ترمیم و نشت احتمالی آن شود.

۴. حساسیت به چیره‌دستی دندان‌پزشک: دستیابی به نتایج بهینه با کامپوزیت دندان نیاز به مهارت و دقت قابل توجهی دارد و آن را حساس به تکنیک، مهارت و تجربهٔ پزشک می‌کند.

۵. هزینه: در حالی که هزینهٔ ترمیم‌های کامپوزیت می‌تواند متفاوت باشد اما به صورت کلی احتمالاً گران‌تر از برخی مواد جایگزین مانند آمالگام دندان هستند.

آگاهی از این محدودیت ها می‌تواند به بیماران و متخصصان دندانپزشکی کمک کند تا در مورد انتخاب استفاده کردن یا نکردن از کامپوزیت دندان بهتر تصمیم‌گیری کنند.

هزینه کامپوزیت دندان چقدر است؟

هزینه کامپوزیت دندان در سال 1402 برای هر واحد مبلغ 1 میلیون و پانصد تا 3 میلیون و پانصد تومان است. این مبلغ بسته به تعداد واحد دندان، مهارت دندان پزشک و جایگاه دندان متفاوت است. 

نگهداری از کامپوزیت دندان

هنگامی که ترمیم‌های کامپوزیت دندان به اتمام رسیدند؛ نگهداری و مراقبت مناسب برای اطمینان از طول عمر و عملکرد بهینهٔ آن‌ها ضروری است. علاوه بر این، همان‌طور که پیش‌تر بررسی شد آگاهی از معایب و محدودیت‌های مرتبط با استفاده از کامپوزیت دندان بسیار مهم است. در اینجا به نکاتی که در مراقبت، نگهداری و ماندگاری کامپوزیت‌های دندان کمک می‌کند اشاره می‌کنیم:

۱. بهداشت دهان: اقدامات مراقبتی بهداشت دهان از جمله مسواک زدن منظم، نخ دندان کشیدن و استفاده از دهان‌شویه برای حفظ سلامت ترمیم‌های کامپوزیتی دندان ضروری است. بهداشت مناسب دهان به جلوگیری از تجمع پلاک نیز کمک می‌کند و خطر پوسیدگی ثانویه در اطراف حاشیه ترمیم را کاهش می‌دهد.

۲. معاینات منظم دندان‌پزشکی: بازدیدهای روتین و متناوب از دندانپزشک برای انجام معاینات و نظارت بر وضعیت ترمیم‌های کامپوزیت دندان بسیار مهم است. دندانپزشکان می‌توانند هرگونه نشانه‌ای از ساییدگی، آسیب یا تخریب را تشخیص دهند و به سرعت به آنها رسیدگی کنند تا از مشکلات گسترده‌تر جلوگیری کنند.

۳. اجتناب از عادات مضر: بیماران دارای ترمیم های کامپوزیت دندان باید از عادت هایی که به طور بالقوه می تواند به ترمیم ها آسیب برساند، مانند گاز گرفتن اجسام سخت، باز کردن بسته‌ها و شکستن آجیل‌ها با دندان یا جویدن خوراکی‌های سفت اجتناب کنند. این عادات می‌تواند یکپارچگی مواد کامپوزیت با دندان‌ها را به خطر بیندازد و خطر شکستگی را نیز افزایش دهد.

۴. محافظت در برابر لکه: در حالی که کامپوزیت دندانی در برابر لکه مقاوم است اما افراد باید مراقب مصرف غذاها و نوشیدنی‌های دارای رنگدانهٔ بالا باشند که می‌توانند ترمیم‌ها را لکه‌دار کنند. علاوه بر این، عاداتی مانند سیگار کشیدن می‌تواند به مرور زمان منجر به تیرگی آن‌ها شود.

با پیروی از این دستورالعمل‌های نگهداری، بیماران می‌توانند از طول عمر و اثربخشی ترمیم‌های کامپوزیت دندان خود اطمینان حاصل کرده و ظاهر طبیعی و عملکرد آنها را برای سال‌های طولانی حفظ کنند.

تفاوت کامپوزیت و لمینت

یکی از سوالات رایج مراجعین به دندان پزشکی این است که: «تفاوت بین کامپوزیت و لمینت دندان چیه؟» در ادامه سه تفاوت مهم بین لمینت و کامپوزیت دندان را توضیح خواهیم داد. 

• تفاوت قیمت لمینت و کامپوزیت: مهم ترین تفاوت بین کامپوزیت و لمینت دندان هزینه و قیمت آن است. هزینه کامپوزیت دندان از لمینت پایین تر است. هزینه کامپوزیت دندان در سال 1402 همان طور که در این مقاله گفته شد بین 1 تا 4 میلیون تومان است اما هزینه لمینت دندان در سال 1402 حدود 4 تا 10 میلیون تومان است.
• تفاوت زمان بری لمینت و کامپوزیت: انجام کامپوزیت دندان یک الی دو جلسه طول می‌کشد، اما برای انجام لمینت دندان دو الی سه هفته زمان نیاز دارید. 
• تفاوت مقاومت لمینت و کامپوزیت: مقاومت کامپوزیت دندان از لمینت دندان پایین تر است. مقاومت لمینت دندان تقریبا 10 تا 15 سال است اما مقاومت کامپوزیت دندان 5 تا 7 سال است. 

کلام آخر 

در سایت ایزو ویزیت می‌توانید از دندانپزشکان آنلاین ویزیت و مشاوره دریافت کنید و سوالات خود را در رابطه با سلامت دهان و دندان بپرسید.