نازایی چیست؟

نازایی هنگامی اتفاق می‌افتد که یک زوج بعد از روابط جنسی منظم، بدون استفاده از روش‌های جلوگیری، قادر به باروری نباشند. این مشکل ممکن است به علت اینکه یکی از زوجین نازاست یا اینکه خانم قادر نیست جنین را تا اتمام بارداری حمل کند، اتفاق بیفتد.
نازایی اغلب بعد از عدم باروری طی 12 ماه رابطه‌ی جنسی، تایید می‌شود. در جهان بین 8 تا 12 درصد از زوج‌ها، مشکلات باروری را تجربه می‌کنند. به علاوه تقریبا در نیمی از این موارد، مشکل از مرد است. مشکلات ناباروری مردان را در مقاله‌ای دیگر مورد بررسی قرار داده‌ایم که در قسمت درمان ناباروری می‌توانید مطالعه کنید.
نازایی ممکن در زنان یا مردان و یا هر دوی آن‌ها باشد. با این وجود توجه داشته باشید که برای اغلب موارد نازایی، درمان وجود دارد.

دلایل و علل نازایی در زنان:

نازایی علل مختلف و گسترده‌ای دارد. ممکن است در اثر وراثت به وجود آید یا ممکن است در اثر شرایط محیطی ایجاد شود. ممکن است این مشکل به دلیل یک بیماری رخ داده باشد، بنابراین احتمال دارد شما علائم دیگری نیز داشته باشید. علائم می‌توانند به علل نازایی بستگی داشته باشند. بسیاری از شرایط سلامتی می‌تواند بارداری را  دشوار کند. گاهی نیز هیچ علتی پیدا نمی‌شود. 

عوامل کلی‌ای که احتمال نازایی در زنان را افزایش می‌دهند، شامل موارد زیر است:

• ژنتیک
• سن، توانایی لقاح در خانم‌ها، از حدود 32 سالگی شروع به کاهش می‌کند.
• ضربه
• سل دستگاه تناسلی
• سیگار کشیدن به شکل قابل توجهی خطر نازایی را هم در زنان و هم در مردان افزایش می‌دهد و همچنین ممکن است تاثیر درمان‌های نازایی را کاهش دهد. سیگار کشیدن طی دوران بارداری هم، احتمال سقط را افزایش می‌دهد. همچنین سیگار کشیدن غیرفعال نیز با کاهش باروری مرتبط است(یعنی فردی که خودش سیگار نمی‌کشد اما در معرض دود سیگار دیگران قرار دارد).
• الکل
• چاقی یا وزن زیاد
• لاغری بیش از حد
• شیردهی
• یائسگی زودرس
• تیروئید
• اعتیاد به کافئین
• مشکلات هورمونی
• تغذیه‌ی نامناسب
• حساسیت به اسپرم
• سندروم آشرمن
• سندروم ترنر
• آژنزی تخمدان
• رژیم غذایی، کمبود فولیک اسید، آهن، روی، ویتامین ب12 می‌تواند باروری را تحت تاثیر قرار دهد. خانم‌های گیاهخوار باید در مورد مکمل‌های لازم با پزشک مشورت کنند.
• ورزش بسیار کم یا بسیار زیاد با نازایی و ناباروری مرتبط است.
• عفونت‌های منتقله از راه جنسی: مانند کلامیدیا
• مواجهه با برخی مواد شیمیایی: مانند حشره‌کش‌ها، علف کش‌ها، فلزاتی مانند سرب
• استرس روحی: ممکن است تخمک گذاری در خانم ها را تحت تاثیر قرار دهد و منجر به کاهش فعالیت جنسی شود.

سایر عوامل را به تفکیک علت بررسی می کنیم: 

بیماری‌هایی که ممکن است سبب نازایی شوند:

• اختلالات تخمک گذاری:
  - رایج‌ترین علت نازایی در زنان، اختلالات تخمک‌گذاری هستند. تخمک‌گذاری در واقع آزادسازی یک تخمک در هر ماه است. در اختلالات تخمک‌گذاری، ممکن است هیچ تخمکی آزاد نشود یا فقط در برخی چرخه ها تخمک آزاد شود. 

عوامل اختلالات تخمک‌گذاری می‌تواند موارد زیر باشد:

• نارسایی تخمدان زودرس
• سندروم تخمدان پلی کیستیک
• هایپرپرولاکتینمی
• کیفیت پایین تخمک
• مشکلات تیروئید
• بیماری‌های مزمن مانند سرطان یا ایدز
• مشکل در رحم یا لوله‌های فالوپ(می‌توانند مانع از حرکت صحیح تخمک از تخمدان به رحم شود که علل آن شامل این موارد است: جراحی، فیبروز ساب موکوزال، اندومتریوز، درمان‌های ضدباروری قبلی)

داروهایی که می‌توانند سبب نازایی شوند:

• داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی مانند استفاده‌ی طولانی مدت از آسپرین
• شیمی درمانی
• رادیوتراپی
• داروهای غیرقانونی مانند ماریجوانا و کوکائین
• کلسترول

نازایی در اثر روش‌های درمانی:

برخی از نازایی‌ها نیز عوارض ناشی از روش‌های درمانی هستند:

• سندروم تحریک بیش از اندازه‌ی تخمدان(علائم آن شامل نفخ، یبوست، ادرار تیره، اسهال، تهوع، درد شکم، استفراغ و .. می شود).
• بارداری خارج از رحم

علائم نازایی:

گاهی خانمی که مشکل نازایی دارد، قاعدگی نامنظم دارد یا اصلا خونریزی ماهیانه ندارد. گاهی نیز ممکن است هیچ علامت دیگری به همراه نازایی نداشته باشد.
برخی عوارض ممکن است ناشی از نازایی یا درمان آن باشند. اگر بعد از ماه‌ها یا سال‌ها تلاش برای باروری، زوج موفق به بارداری نشدند، این فرآیند می‌تواند باعث استرس و احتمالا افسردگی شود.

درمان نازایی:

درمان نازایی به فاکتورهای متعدد بسیاری بستگی دارد؛ از جمله: سن فرد، مدت زمانی که ناباروری به طول انجامیده، ترجیح شخص، وضعیت کلی سلامت زوج و ...
در ابتدا به زوج پیشنهاد داده می‌شود تعداد روابط جنسی را در زمان تخمک‌گذاری افزایش دهند. انتظار این است که اسپرم تا 5 روز در دستگاه تناسلی زن، زنده بماند و قابلیت باروری داشته باشد و تخمک نیز یک روز بعد از آزاد شدن، توانایی باروری دارد، بنابراین افزایش روابط جنسی در این زمان می‌تواند کمک کننده باشد.

درمان‌های اختصاصی نازایی برای خانم‌ها:

داروهایی که برای تنظیم یا القای تخمک گذاری تجویز می‌شوند، شامل موارد زیر است:

• کلومیفن، متفورمین، هورمون تحریک کننده‌ی فولیکول، گنادوتروپین منوپوز انسانی، گنادوتروپین کوریونیک انسانی، هورمون ترشح کننده‌ی گنادوتروپین و بروموکریپتین
• در صورتی که لوله‌های فالوپ مسدود یا آسیب دیده باشند، ترمیم از طریق جراحی می‌تواند مفید باشد.
• اندومتریوز نیز از طریق جراحی درمان می‌شود.

برخی از روش‌های کمکی برای لقاح نیز وجود دارند مانند:

• وارد کردن اسپرم به رحم در زمان تخمک‌گذاری
• لقاح اسپرم و تخمک در آزمایشگاه و جایگذاری جنین در رحم
• اهدای اسپرم یا تخمک

برای درمان نازایی در خانم‌ها، پزشک متخصص از روش‌های زیادی بهره می‌گیرد مانند: هیستروسکوپی، لاراسکوپی، جایگزین کردن رحم، دارودرمانی، تغذیه‌ی سالم و ...

چه زمانی لازم است برای درمان نازایی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر بعد از دوازده ماه تلاش برای بارداری، با روابط جنسی منظم و بدون استفاده از روش‌های پیشگیری، بارداری اتفاق نیفتاد، می‌توان برای تشخیص علل و درمان آن‌ها به پزشک مراجعه کرد.

همچنین اگر خانمی هستید که:

• بین 35 تا 40 سال سن دارید
• شش ماه یا بیشتر برای بارداری تلاش کرده‌اید و ناموفق بوده‌اید
• خونریزی ماهیانه ندارید
• قاعدگی بسیار دردناک دارید
• مشکلات باروری شناخته شده دارید
• بیماری اندومتریوز یا بیماری التهابی لگن برای شما تشخیص داده شده است
• سقط‌های متعدد داشته‌اید
• در حال درمان سرطان هستید

حتما به پزشک مراجعه کنید.

امروزه با توجه به عادات رفتاری و رژیم غذایی غلط و البته مشکلات ژنتیکی و خیلی مسایل دیگر افراد زیادی به مشکل نازایی دچار هستند. باید تذکر داد که اکثر این مشکلات با یک مشاوره ساده قابل درمان نیستند. و راهکارها و درمان‌های متنوعی در این زمینه وجود دارد که هر درمانی برای هر کسی پیشنهاد نمی‌شود. ولی مشاوره در این زمینه می‌تواند به شما کمک کند تا بهتر و بیشتر علت مشکل را دریابید و به صورت درست راهنمایی شوید که از چه راهکاری می‌توانید برای درمان استفاده کنید. به هر حال اگر شما قصد فرزندآوری دارید و در این زمینه موفق نبوده‌اید می‌توانید با یکی از مشاوران زیر در این زمینه مشورت کنید.