تغذیه با شیر مادر
تهیه شده زیر نظر : میثم رضا بقراطی - فوق تخصص طب نوزادی
شیر انسان به طور منحصر به فردی با نیازهای شیرخوار سازش یافته است و تغذیه با شیر مادر، فواید جسمی و روحی دارد. طبق تحقیقات انجام شده، مادرانی که فرزند خود را با شیر خود تغذیه میکنند، خیلی زودتر از سایر مادران، احساس مثبت به فرزندشان پیدا میکنند.
اولین تغذیه باید برای مادر یک تجربهی بسیار لذتبخش باشد و هرچه این تماس زودتر شروع شود (یک ساعت اول پس از زایمان)، احتمال موفقیت در شیردهی افزایش مییابد.
بیشترین مقدار ویتامین، پروتئین، چربی و آن چه که مورد نیاز نوزاد است، در تغذیه با شیر مادر تامین میشود. تغذیه با شیر مادر بهترین میزان جذب برای نوزاد را دارد و به نوزاد کمک میکند تا در برابر ویروسها و باکتریها مقاوم شود. از طرفی، تغذیه با شیر مادر، احتمال ابتلا به آسم و آلرژی را کاهش میدهد. دیده شده که احتمال ابتلا به دیابت، چاقی و حتی سرطانها ممکن است در نوزادانی که با شیر مادر تغذیه میشوند، کمتر باشد.
هم چنین تغذیه با شیر مادر، باعث رشد و نمو بهتر نوزاد شده و ارتباط چشمی و عاطفی بهتری بین مادر و فرزند ایجاد میکند. شیر مادر حاوی مواد مورد نیاز شیرخوار تا 6 ماهگی است؛ از 6 ماهگی به بعد که مصرف مواد غذایی شروع میشود، تغذیه با شیر مادر باید هم چنان ادامه یابد.
تاثیر روانی شیر مادر بر نوزاد
نزدیک شدن فیزیکی نوزاد به مادر باعث میشود صدای قلب مادر و حضور عاطفی مادر را حس کند و حس آشنایی را که نوزاد در زمان جنینی در رحم مادر داشته، دوباره برایش زنده شود که باعث آرامش روحی و روانی نوزاد خواهد شد. این حس هم چنین، امنیت لازم را برای رشد و بالیدن نوزاد فراهم میکند.
تحقیقات نشان میدهد کودکانی که از شیر مادر تغذیه میشوند، دارای روحیهی شاد و ملایمتری نسبت به کودکانی هستند که از شیر مصنوعی استفاده میکنند.
کودکانی که با شیر مادر تغذیه میشوند، در آینده با فشارهای روانی به نحو بهتری کنار میآیند. هم چنین کودکانی که در دوران نوزادی و کودکی از شیر مادر استفاده کرده اند، در مقایسه با کودکانی که از شیر خشک تغذیه شده اند، در بزرگسالی کمتر دچار حالات شدید اضطرابی و عصبانیت میشوند.
کودکانی که در سنین پایین دچار فوت یکی از والدین و یا در شرایط طلاق بودهاند، چنان چه از شیر مادر تغذیه نشده بودند، دو برابر دچار اضطراب میشوند.
پژوهشگران دانشگاه آکسفورد در گزارشهای علمی اعلام کردهاند که ترکیب شیر مادر، عامل موثری در کاهش موارد بروز ناهنجاریهای رفتاری است.
محققان با حذف عوامل اجتماعی و خانوادگی کودکان مورد مطالعه، باز هم به این نتیجه رسیدهاند که کودکانی که از شیر مادر تغذیه نکرده اند، 30% بیشتر دچار مشکلات رفتاری میشوند.
فواید تغذیه با شیر مادر
شیر مادر، تغذیهای طبیعی برای شیرخوار است و شیری مناسب برای نوزاد میباشد. شیر مادر، همیشه در دمای مناسب قابل دسترس است و نیاز به زمانی برای تهیه کردن ندارد. این شیر، تازه و عاری از هرگونه آلودگی باکتریال است. بنابراین خطر ابتلا به مشکلات گوارشی را کاهش میدهد و بیماری در شیرخوارانی که شیر مادر دریافت میکنند، کمتر است.
تغذیه با شیر مادر با مشکلات تغذیهای آلرژیک و گوارشی کمتری همراه است. این مشکلات شامل اسهال، خونریزی گوارشی، کولیک، اگزما و... میباشد و این شیرخواران در سنین بالاتر نسبت به بیماریهای آلرژیک و مزمن، مقاومت بیشتری دارند.
شیر مادر حاوی آنتیبادیهای ضد ویروس و آنتیباکتریال است و همچنین شامل مواردی است که مانع رشد بسیاری از ویروسهای شایع میشوند.
شیر مادر که رژیم غذایی مناسبی برای نوزاد محسوب میشود، تمام نیازهای تغذیهای شیرخوار به جز فلوراید و ویتامین D را تامین میکند. میزان آهن شیر مادر پایین است اما شیرخواران، ذخایر آهن تا سن 4 تا 6 ماهگی دارند و پس از آن، تحت نظر پزشک متخصص، باید از تغذیهی کمکی حاوی آهن و یا آهن خوراکی استفاده کنند.
مطلقا نباید انتظار داشت که شیر خشک و یا شیر گاو، جایگزین شیر مادر شوند. اگر مادری بتواند فرزندش را از شیر خودش تغذیه نماید، در واقع زیر بنای زندگی سالم وی را در کوتاه مدت و بلند مدت ایجاد کرده است.
تحقیقات نشان داده که اگر بتوان تغذیه با شیر مادر را ترویج داد، میتوان از مرگ و ابتلای مادر به بیماری هایی مانند سرطان پستان و تخمدان پیشگیری کرد و برای نوزاد هم، در کوتاه مدت، میتوان خطر بروز عفونت ها، مننژیت، گوش درد، بستریها و ویزیتهای مکرر پیشگیری کرد و در طولانی مدت هم، عوارض قلبی و عروقی، چاقی، افزایش چربی خون و دیابت را به طور چشمگیری کاهش داد.
خطرات احتمالی عدم تغذیه با شیر مادر
شیرخواران محروم از تغذیه با شیر مادر، به علت عدم دریافت مواد محافظتی و مواد مغذی مناسب منحصر به فرد موجود در شیر مادر که ضامن رشد مناسب و سلامتی کامل شیرخوار میباشد، در صورت مصرف جانشین شونده هایی از قبیل شیر مصنوعی و یا شیر گاو، به غیر از بروز بیماریهای عفونی، آلرژی، ناتوانی و مرگ و میر بیشتر، با خطرات و مشکلات زیر نیز روبه رو هستند:
- آلودگی میکروبی و غیر میکروبی اولیه در کارخانهی سازندهی شیر مصنوعی
- عناصر و ترکیبات نامناسب و فقدان ترکیبات حیاتی و ضروری مورد نیاز شیرخوار
- مصرف شیر مصنوعی رقیق و ایجاد سوءتغذیه
- خطر ابتلا به بیماریهای تنفسی و گوارشی(اسهال، استفراغ، دل دردهای قولنجی)، عفونت گوش، عفونت ادراری، مننژیت، اگزما، آسم و...
- خطر ابتلا به چاقی و بیماریهای قلبی و عروقی
هم چنین با عدم مصرف شیر مادر، شیرخوار از بهرهی هوشی کافی نیز محروم میشود و مادر نیز از فواید شیردهی مانند تاخیر حاملگی مجدد، از دست دادن وزن اضافی بارداری، کاهش سرطان پستان و تخمدان و... محروم میماند.
فواید شیردهی به نوزاد برای مادران
- کاهش سطح استرس مادر
- کاهش خونریزی پس از زایمان
- کاهش خطر ابتلا به افسردگی
- کاهش خطر ابتلا به سرطان پستان و تخمدان
- تقویت سیستم قلبی و عروقی
- جلوگیری از پوکی استخوان
- کاهش کم خونی
- کاهش وزن
- جلوگیری طبیعی از بارداری مجدد
- کاهش خطر ابتلا به دیابت
- افزایش قدرت سیستم ایمنی بدن
همان طور که گفته شد، تغذیهی نوزاد با شیر مادر، فواید بسیار زیادی برای نوزاد و هم چنین مادر دارد و عدم تغذیه از شیر مادر، عواقب جبران ناپذیری برای کودک به دنبال دارد.