اختلال بیش فعالی و نقص توجه (ADHD): علائم و درمان

قطعاً شما هم اخیراً نام اختلال ADHD، سوپراستار اختلالات روانی را شنیده‌اید. اختلال نقص توجه - بیش‌فعالی با علائمی چون: فعالیت بیش از حد معمول، نداشتن تمرکز کافی، نداشتن نظم، زودرنجی، عدم کنترل استرس، روابط آشفته با دیگران و از این شاخه به آن شاخه پریدن در کارها تشخیص داده می‌شود. مبتلا بودن به این اختلال و البته اختلال OCD به تازگی یکی از نمادهای لاکچری بودن در بین مردم، مخصوصاً کاربران اینستاگرام، محسوب می‌شود. اما آیا واقعا داشتن این اختلال یک ویژگی مثبت است؟ بعد از مطالعۀ مقاله اگر متوجه شدید که شما یا کودکتان به اختلال نقص توجه مبتلا هستید و یا نشانه‌هایی از آن را دارید، می‌توانید در سایت ایزو ویزیت از روانشناسان آنلاین ویزیت تلفنی و متنی و مشاوره دریافت کنید. 

شناخت تمامی علائم ADHD

برای تشخیص اختلال ADHD در فرد لازم است دو نکته را بدانید. یک اینکه این اختلال سه نوع است. نوع بی توجه، نوع بیش فعال-تکانشی و نوع سوم که ترکیبی از دو نوع قبلی است. نکتۀ دوم نیز این است که علائم ADHD در کودکان با بزرگسالان متفاوت است.

علائم ADHD در کودکان

نشانه‌های ADHD در کودکان باید قبل از 12 سالگی مشاهده شود. شایع‌ترین علائم در کودکان، مخصوصاً سنین پیش‌دبستانی، بیش فعالی است. بی‌قراری، نافرمانی زیاد، بی‌توجهی به تذکر بزرگترها و انجام رفتارهای خطرآفرین در کودکان مبتلا به ADHD از علائم بسیار مشهود برای تشخیص ADHD است. شایع ترین علائم ADHD در کودکان:

• رفتار خودمحور
• منتظر نماندن برای رسیدن به نوبت (کم صبری)
• بی‌قراری
• بازی کردن با سر و صدا
• به اتمام نرساندن تکالیف
• بروز رفتارهای اشتباه
• بی نظمی
• حواس پرتی زیاد

تشخیص ADHD در کودکان

مشاهدۀ تعدادی از علائم اصلی اختلال ADHD برای تشخیص آن لازم است. تشخیص این اختلال در کودکان آسان نیست چراکه با کودکان مبتلا به سلوک و اوتیسم اشتباه گرفته می‌شوند. برای تشخیص دقیق اختلال نقص توجه-بیش فعالی در کودکان نیاز است که از روانشناس کمک بگیرید و صرفاً با مشاهده علائم تشخیص را قطعی ندانید. 

تشخیص و علائم ADHD در بزرگسالان

در گذشته تصور می‌شد که ADHD اختلالی مختص کودکان است و برای بزرگسالان پیش نمی‌آید، اما آنچه تحقیقات نشان می‌دهند این است که حدود 50 درصد از افراد مبتلا تا بزرگسالی علائم نقص توجه- بیش فعالی را نشان می‌دهند. اکثر بزرگسالان مبتلا به ADHD در عملکردهای اجرایی، مدیریت زمان و داشتن برنامه ریزی صحیح برای زندگی خود دچار مشکل هستند.

نادیا کیان، کارشناسی ارشد روانشناسی:

می‌توان گفت مراجعین بزرگسال با اختلال ADHD  بعد از سنین 30 سالگی مسیر شغلی خود را پیدا می‌کنند که در واقع دیرتر سایرین است. افراد مبتلا به  ADHD در سی سالگی آرام‌تر به نظر می‌رسند و عملکرد شغلی و تحصیلی بهتری دارند. اما این افراد در روابط عاطفی خود همچنان آشفته هستند. این افراد به علت تجربۀ اختلال افسردگی و اضطراب به اشتباه تصور می‌کنند که عاشق فردی شده‌ و با او وارد روابط اشتباه می‌شوند.

علائم شایع ADHD در بزرگسالان

• بی‌نظمی: نداشتن برنامه ریزی درست برای کارها، بهم ریختگی وسایل
• تجربۀ احساسات متفاوت: احساس بی‌قراری و آشفتگی، هیجانی بودن، کم صبری
• عدم تمرکز حواس: فراموشی، داشتن احساس منفی نسبت به خود، حواس‌پرتی، عدم دقت به جزئیات، قطع کردن حرف دیگران
• انگیزه نداشتن: سریع خسته شدن، مسئولیت پذیر نبودن، اهمال‌کاری

انواع ADHD

• نوع بی‌توجه (ADD): افراد بی‌توجه توانایی تمرکز کردن ندارند و دچار حواس پرتی‌ مکرر می‌شوند. در افراد بی‌توجه تکانشگری یا بیش‌ فعالی دیده نمی‌شود.
• نوع بیش فعال / تکانشگر: افراد بیش فعال همیشه دوست دارند صحبت کنند و صبر و حوصله کمی دارند. این نوع از ADHD رفتارهای بی‌قرار و آشفته از خود نشان می‌دهد.
• نوع ترکیبی ADHD: فرد مجموعه ای از رفتارهای بی‌توجه و تکانشگر را نشان می‌دهد.

آیا تغذیه بر بیش فعالی تاثیر دارد؟

تغذیه مخصوصا در دوران کودکی بر شدت اختلال نقص توجه-بیش فعالی اثرگذار است. کودکان ADHD بهتر است مواد غذایی همچون: شکلات، شیرینی‌جات، کاکائو، کافئین و آدامس را مصرف نکنند. چرا که این موارد می‌توانند اختلال نقص توجه- بیش فعالی را در این کودکان تشدید کند.

چه زمانی کودک مبتلا به ADHD را پیش روان‌پزشک ببریم؟

زمانی که کودک مبتلا رفتارهای خطرآفرین همچون: پرتاب شی و نافرمانی شدید از خود نشان دهد نیاز است تا به روان‌پزشک یا روانشناس کودک مراجعه کنید.

درمان ADHD

در ابتدا لازم است بدانید درمان قطعی برای ADHD وجود ندارد. درمان اختلال نقص توجه-بیش فعالی با دو روش برای بهبود علائم انجام می‌شود. رفتار درمانی (روان درمانی مبتنی بر شناخت) و دارو درمانی دو مسیر اصلی درمان ADHD هستند که نقش مکمل برای هم ایفا می‌کنند. گروه درمانی نیز برای به اشتراک گذاشتن تجربیات مشترک بین افراد مبتلا کمک کننده است. درمان کودکان مبتلا به ADHD نیز چالش‌های خود را دارد. این کودکان به علت توجه نداشتن به صحبت‌های درمانگر و حواس پرتی، نیازمند زمان طولانی‌تری برای درمان هستند. برای درمان کودکان ADHD از کار درمانی در کنار تجویز دارو استفاده می‌شود.

مهارت‌های لازم برای بهبود ADHD

آموزش برخی مهارت‌ها به روند درمان فرد مبتلا به ADHD کمک می‌کند. افراد مبتلا به ADHD معمولاً عزت نفس کمی دارند و هیجانی برخورد می‌کنند. به همین خاطر در درمان این افراد بایستی راهکارهایی برای بهبود عزت نفس، تنظیم هیجان و راهبردهای حل مسئله آموزش داده شود.

ADHD ارثی است؟

علل ابتلا به اختلال نقص توجه-بیش فعالی به صورت دقیق مشخص نیست. اما آنچه بررسی‌ها نشان می‌دهد این است که هم محیط و هم ژنتیک در ابتلا به اختلال ADHD نقش دارند. قرار گرفتن در محیط آلوده و سمی (دارای سرب) در کودکی شرایط ابتلا را تا حدی مهیا می‌کند. ژنتیک و سابقۀ ابتلا به ADHD در خانواده نیز ریسک ابتلا به آن را بیشتر می‌کند. شیوع اختلال ADHD نیز در پسرها و مردان بیشتر از دختران و خانم‌هاست. اختلال نقص توجه-بیش فعالی از نظر علائم به اختلالاتی همچون: افسردگی، اضطراب و مشکلات خواب نزدیکی دارد.

تفاوت ADHD  با ADD

ADD (Attention Deficit Disorder) اختلال نقص توجه است که نوعی از اختلال ADHD است. ADD با علائمی چون کم‌توجهی نسبت به جزئیات، به پایان نرساندن کارها، عدم برنامه‌ریزی صحیح، گم کردن وسایل، فراموش کردن کارها و برنامه‌های روتین و بی‌دقتی در گوش دادن به دیگران یا انجام کارها تشخیص گذاری می‌شود.

عوامل خطر اختلال نقص توجه-بیش فعالی

تشخیص اختلال نقص‌توجه-بیش فعالی در بزرگسالان اهمیت ویژه‌ای دارد چراکه افراد مبتلا به این اختلال ممکن است با مشکلات و بحران‌های جبران ناپذیری مثل گرایش به اعتیاد، از دست دادن شغل، عدم توانایی در ارتباط برقرار کردن با دیگر افراد و در برخی موارد تمایل به خودکشی منجر شود.

کلام آخر

اگر نشانه‌هایی از اختلال نقص توجه- بیش فعالی را در کودک خود یا اطرافیانتان مشاهده کردید بهتر است از روانشناس یا روان‌پزشک برای بهبود و شروع درمان این اختلال کمک بگیرید. اگر تجربه‌ای از ابتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی داشته‌اید و یا از نزدیکانتان مبتلا به اختلال بوده‌اند، تجربه‌یتان را در بخش کامنت با ایزو ویزیت درمیان بگذارید.