عفونت گوش در کودکان؛علائم، دلایل و درمان عفونت گوش

عفونت گوش در واقع التهاب گوش میانی است که معمولاً توسط باکتری‌ها و در برخی موارد توسط ویروس‌ها ایجاد می‌شود و زمانی رخ می‌دهد که مایع در پشت پرده گوش جمع شود. هرکسی ممکن است به عفونت گوش مبتلا شود، اما کودکان بیشتر از بزرگسالان به آن مبتلا می شوند. از هر شش کودک، پنج کودک تا سومین سالگرد تولد خود حداقل یک بار عفونت گوش را تجربه می‌کند. ضمناً عفونت گوش شایع‌ترین دلیلی است که والدین فرزندان خود را نزد پزشک متخصص گوش و حلق و بینی یا متخصص کودک (اطفال) می‌برند. نام علمی عفونت گوش اوتیت میانی (otitis media) است.

علائم و انواع عفونت گوش چه هستند؟

سه نوع اصلی عفونت گوش وجود دارد که هرکدام ترکیب متفاوتی از علائم را شامل می‌شوند.

شایع ترین انواع عفونت های گوش

• اوتیت میانی حاد (AOM)

اوتیت میانی حاد شایع‌ ترین نوع عفونت گوش است. قسمت‌هایی از گوش میانی عفونی و متورم شده و مایع در پشت پردهٔ گوش گیر می‌کند. این مورد باعث گوش‌درد می‌شود. در این حین ممکن است فرزند شما تب نیز داشته باشد.

• اوتیت میانی همراه با افیوژن (OME)

اوتیت میانی همراه با افیوژن گاهی اوقات پس از اتمام دورهٔ عفونت گوش و گیر افتادن مایع در پشت پرده گوش رخ می‌دهد. کودک مبتلا به OME ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد، اما پزشک معالج می‌تواند مایع پشت پرده گوش را با ابزار خاصی مشاهده کند.

• اوتیت میانی مزمن همراه با افیوژن (COME)

این مورد زمانی اتفاق می‌افتد که مایع برای مدت طولانی در گوش میانی باقی بماند یا مکرراً عود کند، حتی اگر عفونتی وجود نداشته باشد. COME مبارزه با عفونت‌های جدید را برای کودکان دشوارتر می‌کند و همچنین می‌تواند بر شنوایی آنها تأثیر بگذارد.

چگونه می توانم تشخیص دهم که فرزندم عفونت گوش دارد؟

برای تشخیص عفونت گوش در کودک خود باید با نشانه های عفونت گوش در کودکان آشنایی داشته باشید. بیشتر عفونت‌های گوش قبل از اینکه بچه‌ها یاد بگیرند چگونه صحبت کنند اتفاق می‌افتد. همچنین اغلب این عفونت‌ها با گوش‌درد همراه هستند. بنابراین اگر کودک شما به اندازهٔ کافی بزرگ نیست که بتواند گوش‌درد خود را به شما اعلام کند؛ باید به نشانه‌های زیر که آن‌ها را از خود بروز می‌دهد توجه کنید.

علائم و نشانه ‌های عفونت گوش در کودکان

• کشیدن یا چلاندن گوش(ها)
• ایجاد سروصدا و گریه کردن
• داشتن مشکل خواب
• داشتن تب (به ویژه در نوزادان و کودکان کوچکتر)
• خارج شدن مایع از گوش
• داشتن مشکلاتی در حفظ تعادل
• مشکلات شنوایی و یا واکنش نشان ندادن به صداهای آرام

با توجه به اینکه تشخیص ابتلای کودک به عفونت گوش از روی ظواهر به سادگی ممکن نمی‌باشد و با مشاهدات سطحی نمی‌توان وجود و نوع عفونت را تعیین کرد؛ پیشنهاد می‌کنیم در صورت مشاهدهٔ هرکدام از علائم این بیماری به متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه نمایید یا از پزشک متخصص عفونت گوش کودکان آنلاین ویزیت دریافت کنید. 

علت عفونت گوش چیست؟

عفونت گوش معمولاً توسط باکتری ایجاد می‌شود و اغلب پس از گلودرد، سرماخوردگی یا سایر عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی کودک بروز پیدا می‌کند. اگر عفونت دستگاه تنفسی فوقانی باکتریایی باشد، همین باکتری‌ها ممکن است به گوش میانی سرایت کنند. اگر عفونت دستگاه تنفسی فوقانی توسط ویروسی مانند سرماخوردگی ایجاد شود، باکتری ممکن است به محیط دوستدار میکروب کشیده شده و به عنوان یک عفونت ثانویه به گوش میانی منتقل شود. سپس به دلیل عفونت، مایع عفونی در پشت پرده گوش جمع خواهد شد.

چرا کودکان بیشتر از بزرگسالان به عفونت گوش مبتلا می‌شوند؟

دلایل مختلفی وجود دارد که چرا کودکان بیشتر از بزرگسالان به عفونت گوش مبتلا می‌شوند. شیپور استاش در کودکان کوچک‌تر و مسطح‌تر از بزرگسالان است. این امر خروج مایع از گوش را حتی در شرایط عادی دشوار می‌کند. اگر شیپورهای استاش به دلیل سرماخوردگی یا سایر بیماری‌های تنفسی متورم شده یا با مخاط مسدود شده باشند؛ ممکن است مایع نتواند تخلیه شود. همچنین سیستم ایمنی کودکان به اندازهٔ سیستم ایمنی بزرگسالان قدرتمند نیست زیرا هنوز در حال رشد است. همین امر مبارزه با عفونت‌ها را برای کودکان دشوارتر می‌کند. به عنوان بخشی از سیستم ایمنی، آدنوئیدها به باکتری‌هایی که از بینی و دهان عبور می‌کنند واکنش نشان می‌دهند. گاهی اوقات باکتری‌ها در آدنوئیدها به دام می‌افتند و باعث عفونت مزمن می‌شوند که می‌تواند به لوله‌های استاش و گوش میانی منتقل شود.

عفونت حاد گوش چگونه درمان می‌شود؟

بسیاری از پزشکان آنتی‌بیوتیکی مانند آموکسی‌سیلین را برای هفت تا ۱۰ روز تجویز می‌کنند. همچنین ممکن است مسکن‌های بدون نسخه مانند استامینوفن، ایبوپروفن یا قطره گوش نیز برای کمک به تب و درد توسط پزشک شما تجویز شود (از آنجایی که آسپرین به عنوان یک عامل خطر عمده قابل پیشگیری برای سندرم ری در نظر گرفته می‌شود، به کودکی که تب یا سایر علائم مشابه آنفولانزا دارد، نباید آسپرین داده شود، مگر تحت نظارت پزشک معالج). اگر پزشک شما قادر به تشخیص قطعی عفونت گوش میانی نباشد و کودک شما گوش‌درد خیلی شدید یا تب نیز نداشته باشد، ممکن است پزشک معالج از شما بخواهد که یک یا دو روز صبر کنید تا ببیند آیا گوش درد برطرف می شود یا خیر. اگر پزشکی آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند مهم است که مطمئن شوید کودک شما آن را دقیقاً طبق تجویز مصرف کرده و دورهٔ درمان را کامل می‌کند. باید توجه داشته باشید که حتی اگر کودک شما چند روز پیش‌تر از اتمام داروها و دورهٔ درمان بهتر به نظر می‌رسد، عفونت هنوز به طور کامل از گوش پاک نشده‌است و قطع زودهنگام دارو می‌تواند باعث عود کردن مجدد عفونت شود. همچنین مهم است که برای ویزیت بعدی فرزندتان بازگردید، تا متخصص گوش بتواند بررسی کند که آیا عفونت از بین رفته است یا خیر.

برای پیشگیری از عفونت گوش، چه کاری می‌توان انجام داد؟

در حالی که نمی‌توان از همهٔ انواع عفونت‌های گوش پیشگیری کرد، اما والدین می‌توانند با انجام موارد زیر، این خطر و احتمال ابتلا به آن‌ها را کاهش دهند:

• تغذیه با شیر مادر: نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند ممکن است به دلیل دریافت آنتی‌بادی‌هایی که از طریق شیر مادر منتقل می‌شود، کمتر دچار عفونت گوش شوند.
• اجتناب از قرار گرفتن کودکان در معرض دود: قرار گرفتن در معرض دود سیگار می تواند احتمال عفونت گوش را افزایش دهد. عفونی شدن گوش تنها یکی از عوارض بی‌شمار قرار گرفتن کودکان در معرض دود سیگار یا مواد سمی و مخدر است.
• واکسیناسیون منظم: به‌روز نگه‌داشتن واکسیناسیون‌های توصیه شده، می‌تواند به محافظت در برابر بیماری‌هایی که ممکن است منجر به عفونت گوش شود کمک کند. اطمینان حاصل کنید که کودکان شما هرسال واکسن آنفولانزا را دریافت می‌کند. مطالعات نشان داده‌است که کودکان واکسینه شده نسبت به کودکانی که واکسینه نشده‌اند، کمتر دچار عفونت گوش می‌شوند. این واکسن برای کودکانی که به مهدکودک می‌روند به شدت توصیه می‌شود.
• رعایت بهداشت: شستن و ضدعفونی منظم دست‌ها می‌تواند انتشار میکروب‌ها را به حداقل برساند. ضمناً اجازه ندهید کودکان بیمار با هم وقت بگذرانند. تا آنجا که ممکن است، زمانی که کودک شما یا همبازی‌های فرزندتان بیمار هستند، از تعامل و هم‌بازی شدن آن‌ها با یکدیگر جلوگیری کنید.

کلام آخر 

ابتلا به عفونت گوش می‌تواند هم برای کودکان و هم برای والدین کودک ناراحت کننده باشد، اما زمانی که اطلاعات کافی دربارۀ عفونت گوش داشته باشید می‌توانید با انجام مراقبت‌های لازم این نگرانی و بیماری را به شکلی موثر کنترل کنید. والدین با اطلاع از علل، علائم، درمان و راه های پیشگیری از عفونت گوش می‌توانند نقش فعالی در حفاظت از سلامت شنوایی کودک خود داشته‌باشند. باید توجه داشت در بروز علائم عفونت گوش و مشکوک شدن به ابتلای کودکان به عفونت گوش، مشورت با متخصص گوش و حلق و بینی امری مهم است. خود درمانی برای عفونت گوش کودکان عواقب جبران ناپذیری در پی دارد.