دیابت و کنترل قند خون

تعریف دیابت : دیابت چیست؟

دیابت نوعی بیماری مزمن است که در آن، بدن نمی تواند از گلوکز، استفاده و یا آن را ذخیره کند. گلوکز نوعی قند است که اگر در خون جمع شود، باعث بالا رفتن قند خون می شود.
دو نوع اصلی از این بیماری وجود دارد؛ دیابت نوع یک و دیابت نوع دو.
بجز این دو نوع اصلی، به پیش دیابت و دیابت بارداری نیز می توان اشاره کرد.

دیابت نوع یک :

در دیابت نوع یک که به آن دیابت وابسته به انسولین نیز گفته می شود و شیوع کمتری دارد، بدن به صورت کامل تولید هرگونه انسولین را متوقف می کند. در این نوع دیابت، دلایل ژنتیکی و محیطی، علت آغاز بیماری هستند که هنوز هم به طور کامل شناسایی نشده اند.

انسولین چیست؟

انسولین هورمونی است که توسط لوزالمعده(پانکراس) تولید می شود و بدن را قادر می سازد تا از گلوکز موجود در غذاها، برای تولید انرژی استفاده کند. این هورمون قند را از خون گرفته و به داخل سلول های بدن منتقل می کند تا بدن از آن قند به عنوان انرژی استفاده کند.
افراد مبتلا به دیابت نوع یک، باید به صورت روزانه انسولین تزریق کنند. این نوع بیماری معمولا در کودکان و نوجوانان رایج است اما در هر سنی ممکن است اتفاق بیفتد.

دیابت نوع دو :

در دیابت نوع دو که به دیابت غیروابسته به انسولین نیز معروف است،  بدن به اندازه ی کافی انسولین تولید نمی کند و یا قادر نیست به خوبی از آن استفاده کند. نوع دوم این بیماری معمولا در افرادی اتفاق میفتد که سنشان بالای چهل سال است و یا اضافه وزن و سابقه ی خانوادگی دیابت دارند. با این حال، امروزه دیابت نوع دو، به علت اضافه وزن، کاهش تحرک و تغذیه ی نامناسب، به شدت در میان افراد جوان در حال افزایش است. دیابت نوع دو، شایع ترین نوع دیابت در جهان است.

دیابت بارداری:

نوع دیگری از این بیماری، دیابت بارداری است. این نوع دیابت در طی حاملگی و بدون سابقه ی دیابت ظاهر می شود. دیابت بارداری بر روی رشد جنین اثر می گذارد. دیابت بارداری باعث مشکلات تنفسی، ناهنجاری های مادرزادی برای جنین و زایمان زودرس برای مادر می شود.
هرچند علائم و نشانه های مربوط به دیابت بارداری، معمولا پس از زایمان از بین می رود، اما این زنان در آینده مستعد ابتلا به دیابت نوع دو هستند.

پیش دیابت چیست؟

قبل از ایجاد دیابت، بسیاری از افراد مبتلا به پیش دیابت می شوند. میزان قند خون این افراد بالاتر از حد طبیعی است ولی نه به آن اندازه که در تعریف دیابت گنجانده شود. پیش دیابت بسیار شایع است. اما خبر خوب اینکه قابل کنترل و درمان است.

علائم دیابت:

چگونه تشخیص دهیم که دیابت داریم؟
علائم معمول و رایج دیابت عبارتند از:

• نوشیدن مایعات زیاد و تشنگی بیش از حد
• پرخوری و گرسنگی غیرمعمول
• تکرر ادرار
• خستگی زیاد و غیرمعمول
• مشکلات بینایی و تاری دید
• کاهش وزن
• عدم بهبود زخم
• عفونت های عودکننده
• بی حسی یا سوزن سوزن شدن دست ها و پاها
• تاول زدن مکرر پوست
• عفونت لثه ها

همچنین در برخی موارد، علائمی وجود ندارد که معمولا در دیابت نوع دو اتفاق میفتد. در چنین مواردی ممکن است فرد ماه ها یا حتی سال ها متوجه نشود که به دیابت مبتلا شده است. علائم در این افراد آنقدر آرام رشد می کند که نمی توان آن ها را تشخیص داد.

چه زمانی برای دیابت به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت مشاهده ی علائمی که ذکر کردیم، به پزشک مراجعه کنید. اما متاسفانه تشخیص دیابت از روی علائم امکان پذیر نیست و حتما باید از طریق آزمایش مشخص شود.
بنابراین در صورت داشتن شرایط زیر حتما به پزشک مراجعه کنید:

• اگر یک یا چند مورد از علائم دیابت را که در بالا اشاره کردیم، دارید.
• اگر علائم ذکرشده را در خود مشاهده نکردید اما دچار اضافه وزن هستید.

ممکن است سوالاتی برای شما مطرح شود؛ ازجمله اینکه:
علل ابتلا به دیابت چیست؟ چه کسانی به دیابت مبتلا می شوند یا در معرض ابتلا قرار دارند؟
سن، مهم ترین عامل خطر ابتلا به دیابت است. توصیه می شود افراد بالای چهل سال، از لحاظ ابتلا به دیابت غربالگری شوند و آزمایش قند دهند، در صورتی که مشکلی نداشتند باید هر سه سال یک بار این آزمایش را تکرار کنند. سایر مواردی که علل ابتلا به دیابت محسوب می شوند عبارتند از:

• سن بالای چهل سال
• اضافه وزن و چاقی
• سابقه ی خانوادگی
• کم تحرکی
• تغذیه ی نامناسب و ناسالم
• سابقه ی دیابت بارداری یا تولد نوزاد با وزن بالا
• افرادی که به علت فشار خون بالا تحت درمان هستند.
• زنان با سندروم تخمدان پلی کیستیک
• ابتلا به بیماری های همراه با مقاومت به انسولین(مانند چاقی شدید)
• سابقه ی بیماری های قلبی عروقی
• چربی خون بالا

قند خون پایین چه زمانی رخ می دهد؟

زمانی که بدن شما انسولین تولید می کند، داروهای کاهش قند خون استفاده می کنید، گرسنه هستید، به دلیل تحرک و فعالیت زیاد، ممکن است هیپوگلیسمی یا قند خون پایین رخ دهد. قند خون پایین زمانی رخ می دهد که قند خون شما به 70 میلی گرم در دسی لیتر کاهش پیدا می کند.
نشانه های عمومی کاهش قند خون شامل موارد زیر است:

• سستی
• ضعف و لرزش
• بی قراری یا سردرگمی
• تاری دید
• سردرد
• غش
• از دست دادن هوشیاری 

عوارض دیابت :

عوارض دیابت به دو دسته ی عوارض کوتاه مدت و عوارض بلند مدت تقسیم می شود که شرح هر کدام به قرار زیر است:
عوارض بلندمدت دیابت:

• -نابینایی
• -آسیب کلیوی
• -پای دیابتی
• -بیماری های قلبی عروقی
• -عوارض عصبی
• -عفونت لثه و دندان
• -فشارخون بالا
• -مشکلات سلامت مغز
• -مشکل در روابط جنسی
• -از دست دادن شنوایی
• -عفونت های پوستی
• -آپنه ی خواب و گرفتگی نفس

عوارض کوتاه مدت دیابت:

• -کمای دیابتی
• -هیپوگلیسمی(قند خون پایین) که موجب ضعف یا بیهوشی می شود.

پیشگیری و کنترل دیابت:

اولین قدم در درمان دیابت نوع دوم، اصلاح سبک زندگی با رعایت برخی نکات مانند موارد زیر است:

• رژیم غذایی مناسب و تغذیه ی صحیح با مشورت پزشک
• فعالیت فیزیکی منظم
• کاهش وزن
• خواب کافی و به موقع
• قطع سیگار
• کاهش و کنترل استرس
• کاهش مصرف لبنیات
• قطع مصرف قند وشکر و جایگزین کردن شیرینی های طبیعی مانند شیره انگور و ...

در نهایت مراجعه به پزشک و مصرف داروهای لازم نیز راه بعدی کنترل دیابت است.
برخلاف گذشته که فقط افراد مسن به بیماری دیابت مبتلا می شدند، امروزه به دلیل شیوه ی زندگی و تغذیه، دیابت دیگر متعلق به یک سن و سال نیست و حتی کودکان و نوجوانان نیز به آن مبتلا می شوند. بنابراین رعایت نکات پیشگیری از دیابت برای همه ی سنین لازم است.
رژیم غذایی مناسب برای افراد دیابتی با افراد عادی متفاوت است. تنها نخوردن قند و شکر فایده ندارد، بلکه باید مصرف گوشت و چربی های ناسالم نیز کاهش یابد و برنامه ی غذایی سرشار از پروتئین، غلات و سبزیجات داشته باشند. در نهایت افراد دیابتی باید از یک برنامه ی غذایی اصولی پیروی کنند تا میزان قند خونشان در سطح متعادل قرار بگیرد.
بسیاری از افراد جامعه دیابت را به عنوان یک بیماری ساده ی اختلال در قند خون می شناسند و فکر می کنند که فرد می تواند پس از ابتلا به آن تا اخر عمر، از طریق مصرف قرص های کاهنده ی قند خون و در نوع شدیدتر، تزریق انسولین، به زندگی عادی ادامه دهد. اما واقعیت این است که وجود اختلال در قند خون، تنها یک بیماری ساده نیست بلکه در صورت عدم شناسایی و مراقبت، می تواند منشا بسیاری از بیماری های غیرواگیردار شده بسیاری از اعضای مهم و اساسی بدن از جمله قلب، کلیه و چشم ها را از بین ببرد.
شما می توانید از طریق همین صفحه با بهترین پزشکان در زمینه ی کنترل دیابت مشورت کنید.