فوبیاها و ترس ها

اختلال فوبیا یا هراس‌زدگی چیست؟

فوبیا یا هراس‌زدگی، نوعی ترس بیش از حد نسبت به چیزهای مختلف است.  افراد ممکن است نسبت به یک جسم، یک موقعیت خاص، یک محیط و یا یک حیوان، فوبیا داشته باشند. فوبیا و هراس‌زدگی، نوعی اختلال اضطراب است و می‌تواند منجر به توهمی شدن افراد شود. در اکثر مواقع، افرادی که فوبیا و ترس شدید دارند، از غیر منطقی بودن ترس خود آگاهی دارند اما قدرت کنترل آن را ندارند.

فردی که فوبیا دارد سعی می‌کند از موقعیت‌های هراس‌زا دوری کند و در صورت قرار گرفتن در این موقعیت‌ها، دچار اضطراب و نگرانی شدید می‌شود. فوبیاها و ترس‌ها می‌توانند بر روابط کاری، خانوادگی و تحصیلی افراد تاثیر بگذارند.

علائم فوبیا 

رایج‌ترین علائم فوبیا و ترس شدید عبارتند از:

• تپش قلب
• حالت تهوع
• خشکی دهان
• تعریق فراوان
• سرگیجه یا گیجی
• تنگی نفس
• احساس خفگی
• تندگویی یا ناتوانی در تکلم
• بالا رفتن فشار خون
• به هم ریختن معده
• درد یا گرفتگی قفسه ی سینه
• لرزش دست و بدن
• احساس ترس بیش از اندازه

علل ابتلا به فوبیا

عوامل ژنتیکی و محیطی، می‌توانند دلیل بروز انواع فوبیا باشند. کودکانی که در نزدیکان خود، فرد مبتلا به اختلالات اضطرابی دارند، بیشتر در معرض ابتلا به فوبیاها و ترس‌ها قرار دارند. هم چنین شرایط و عوامل محیطی و تجربه‌های ناخوشایند مانند غرق شدن در آب، گیر کردن در آسانسور، افتادن از ارتفاع و... نیز می‌توانند دلیل بروز فوبیا باشند.

انواع فوبیا

فوبیاها انواع مختلفی دارند که به شرح زیر هستند:

• آویوفوبی: ترس از پرواز
• آراکنوفوبی: ترس از عنکبوت‌ها
• سینوفوبیا: ترس از سگ‌ها
• اوفیدیوفوبیا: ترس از مارها
• نیکتوفوبیا: ترس از تاریکی و شب
• استرافوبیا: ترس از رعد و برق
• تری پانوفوبیا: ترس از تزریق
• دنتوفوبی: ترس از دندانپزشک و فرآیند دندانپزشکی
• آیروفوبیا: ترس از پرواز با هواپیما
• کلستروفوبی: ترس از فضاهای بسته و تنگ
• ترایپوفوبی: ترس از حفره و سوراخ‌های کوچک و الگوهای نامنظم
• فوبیای عوامل طبیعی: ترس از طوفان، سیل، زلزله و...
• فوبیاهای خاص: ترس از حشرات، حیوانات و...
• میسوفوبیا: ترس و هراس شدید از میکروب و آلودگی‌ها است که رابطه ی مستقیم با وسواس عملی دارد.
• هموفوبی: هموفوبی، ترس از خون و جراحت است. احتمال بیهوشی فرد مبتلا به هموفوبی در صورت دیدن خون، وجود دارد.
• گلوسوفوبی: گلوسوفوبی، ترس از حرف زدن و سخنرانی کردن در جمع است. افراد مبتلا به گلوسوفوبی، علائم جسمانی شدیدی را تجربه می‌کنند.
• آکوفوبیا: آکوفوبیا، هراس و ترس از آب است. افراد مبتلا به آکوفوبیا، در صورت قرار گرفتن زیر باران و گاهی شنیدن صدای آب، مضطرب می‌شوند.
• آگورافوبی: آگورافوبی به معنای ترس از مکان‌های باز است. افرادی که به آگورافوبی مبتلا هستند، از قرار گرفتن در موقعیتی که نتوانند از آن فرار کنند، هراس دارند. این افراد ممکن است در صورت قرار گرفتن در موقعیت‌های بدون راه فرار، دچار حملات جسمانی شوند.
• فوبیای اجتماعی: فوبیای اجتماعی با نام هراس اجتماعی نیز شناخته می‌شود. فرد مبتلا به فوبیای اجتماعی، در صورت قرار گرفتن در موقعیت‌های اجتماعی، به شدت نگران می‌شود و به مرور، برای فرار از این ترس و نگرانی، به انزوای فردی می‌رسد.
• آکروفوبی: آکروفوبی، ترس از ارتفاع است. افراد مبتلا به آکروفوبی از کوه‌ها، برج‌ها، طبقه‌های بالایی ساختمان‌ها و پل‌های بلند، هراس دارند و ممکن است در صورت قرار گرفتن در این موقعیت‌های مکانی، دچار سرگیجه و بیهوشی شوند.
• مگالوفوبیا: فرد مبتلا به مگالوفوبیا، از اجسام و اشیاء بزرگ هراس دارد. برخی از این محرک‌های هراس‌زا عبارتند از:
  -قطار
  -هواپیما
  -کشتی
  -کشتی هوایی بادکنکی
  -ساختمان بلند
  -اقیانوس
  -درختان بزرگ
  -تپه‌ها و کوه‌ها
  -مجسمه‌های بزرگ
  -تجهیزات ساخت و ساز
  -حیوانات عظیم الجثه (نهنگ، فیل و...)
  علائم مگالوفوبیا با سایر فوبیاها کمی تفاوت دارد و شامل موارد زیر می‌شود:
  -تنگی نفس
  -تعریق
  -اسهال
  -سرگیجه
  -تهوع
  -لرزیدن
  -وحشت بیش از حد
  -درد قفسه ی سینه
  -افزایش ضربان قلب

روش تشخیص فوبیا

اگر فردی بو نوعی از فوبیا مبتلا باشد، می‌تواند با مراجعه به روانپزشک و روانشناس، نوع فوبیا و ترس خود را بشناسد.
پزشک با پرسیدن سوالاتی از علائم و سوابق خانوادگی فرد، نوع فوبیا را تشخیص داده و درمان را آغاز می‌کند.

روش‌های درمان فوبیاها و ترس‌ها

اصلی‌ترین روش‌های درمان انواع فوبیا عبارتند از:

دارو درمانی

پزشک از داروهای ضد اضطراب و افسردگی برای کنترل علائم فرد مبتلا به فوبیا، استفاده می‌کند. 

"جهت دریافت مشاوره آنلاین تلفنی و متنی روانشناسی، می‌توانید به متخصصان ما در ایزو ویزیت مراجعه نمایید."

همچنین انجام تست‌ شخصیت شناسی یکی از بهترین‌ اقداماتی است که می‌توانید برای شروع درمان مشکلات روحی-روانی انجام‌ دهید.

درمان رفتاری شناختی

درمان رفتاری شناختی شایع ترین روش درمان فوبیا است.  فرد بیمار در این روش درمانی، با منبع ترس خود رو به رو می‌شود و نحوه ی آرام کردن خود را یاد می‌گیرد.  درمان رفتاری شناختی، افکار منفی بیمار را تغییر می‌دهد و واکنش‌های او را کنترل می‌کند.

تکنیک‌های یادگیری مشاهده‌ای

در این روش، فرد بیمار آموزش می‌بیند که چگونه با موقعیت‌های هراس‌زا رو به رو شود.

روش‌های مواجهه و آرام سازی

مواجهه درمانی یکی از روش‌های رفتار درمانی است. در این روش، فرد مبتلا به فوبیا در واکنش‌های خود نسبت به موقعیت‌های هراس‌زا غرق می‌شود؛ تا جایی که علائم اضطراب و وحشت از بین بروند.
این روش حتما باید با حضور پزشک انجام گیرد.

خانواده درمانی

در روش خانواده درمانی، پزشک، خانواده ی فرد مبتلا به فوبیا را برای رویارویی با بیمار آماده می‌سازد؛ زیرا حمایت خانواده و شناخت آن‌ها از نوع و جنس فوبیا، تاثیر بسیار زیادی بر روند درمان دارد.