واکسن آنفولانزا چیست؟

تخمین‌زده می‌شود که آنفولانزا سالانه باعث مرگ ۴۴۴۰۰۰ تا ۵۵۳۰۰۰ در سراسر جهان می‌شود. بیشتر این مرگ‌و‌میرها در میان افراد مسن و افراد مبتلا به بیماری قلبی-ریوی مزمن، کودکان کمتر از ۵ سال، زنان باردار، افراد مبتلا به آسم و ایدز می‌باشد. افراد مسن بالاترین میزان بستری شدن در بیمارستان‌ها را به علت ابتلا به آنفولانزا دارند.

 آنفولانزای‌فصلی یک عفونت تنفسی ناشی از ویروس است و همه افرادی که به آنفولانزا مبتلا می‌شوند، علائم را بروز نمی‌دهند، ابتلا به آنفولانزا ممکن‌است مشابه سایر ویروس‌های تنفسی از جمله سرماخوردگی به نظر برسد. اما علائم آنفولانزا معمولاً شدیدتر از علائم سرماخوردگی هستند. این علائم می‌تواند شامل تب بالا، بدن‌درد، خستگی مفرط، گلودرد و سرفه خشک باشد، حالت تهوع و ناراحتی معده نیز ممکن‌ است رخ دهد، به‌خصوص در کودکان خردسال آنفولانزا می‌تواند منجر به مشکلات جدی مانند ذات‌الریه و بستری شدن در بیمارستان شود.

پیشنهاد مطالعه مقاله:

سرماخوردگی و آنفولانزا معضل فصول سرد سال

آیا می‌دانید بهترین مواد‌غذایی برای کمک به درمان آنفولانزا چیست؟ (بخش اول: خوراکی‌ها)

آیا می‌دانید بهترین مواد‌غذایی برای کمک به درمان آنفولانزا چیست؟ (بخش دوم: نوشیدنی‌ها)

بیماری آنفولانزا

بیماری آنفولانزا عمدتاً توسط ویروس‌های آنفلولانزای A و B ایجاد می‌شود، که از فردی به فرد دیگر از راه تنفس منتقل می‌شوند. ژن‌های ویروس آنفولانزا که پروتئین‌های سطح ویروس را رمزگذاری می‌کنند و در طول تکثیر ویروسی دچار تغییرات ژنتیکی سریع می‌شوند. این تغییرات ژنتیکی منجر به تغییر در ساختار پروتئین‌های سطحی می‌شود، فرآیندی که به عنوان رانش آنتی‌ژنی شناخته می‌‌شود.

رانش آنتی‌ژنی منجر به کاهش ایمنی اکتسابی در طول زمان می‌شود، زیرا ویروس‌های جدید از نظر آنتی‌ژنی جایگزین ویروس‌های آنفولانزا می‌شوند، که قبلاً در جمعیت گردش می‌کردند. در جابجایی آنتی‌ژنی، سویه‌های ویروس با آنتی‌ژن‌های سطحی جدید ظاهر می‌شوند؛ که ایمنی جمعیت نسبت به آن‌ها کم یا وجود ندارد. چنین ویروس‌هایی پتانسیل ایجاد بیماری‌های همه‌گیر جهانی را دارند.

بروز تجمعی عفونت ویروس آنفولانزا در طول اپیدمی‌های فصلی ممکن است به ۲۰ تا ۳۰ درصد در کودکان و ۵ تا ۱۰ درصد در بزرگسالان برسد.

واکسن آنفولانزا

واکسیناسیون آنفولانزا در حال حاضر ابزار اصلی کاهش یا مقابله با مرگ‌و‌میر ناشی از آنفولانزا و بار عوارض آن در جامعه است. دریافت واکسن آنفولانزا می‌تواند تعداد ویزیت پزشکان، بستری شدن و مرگ‌و‌میر در فصل شیوع آنفولانزا، را کاهش دهد. به‌ویژه در میان کسانی که در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند. به علت تغییرات سریع سویه‌های آنفولانزا هرسال طی دو نوبت، واکسن جدیدی برای آنفولانزای همان فصل ساخته می‌شود.

• واکسن‌های آنفولانزا در مجموع بی‌خطر هستند.
• تب ناشی از واکسن، در ۵ تا ۱۰ درصد از کودکان رخ می‌دهد.
• درد ماهیچه‌ای موقت و احساس خستگی نیز ممکن است پیش‌ بیاد.

 واکسن‌های آنفولانزا از نظر عملکرد متفاوت هستند و ممکن است فردی واکسینه شود، اما همچنان به آنفولانزا مبتلا شود. بنابراین اگر فردی در معرض ویروس آنفولانزا قرار گیرد که بسیار متفاوت از ویروس‌های موجود در واکسن آنفولانزا است، ممکن است به آنفولانزا مبتلا شود اما شدت درگیری او به بیماری آنفولانزا خفیف است.

انواع واکسن آنفولانزا

واکسن آنفولانزا شامل دو نوع: ویروس غیرفعال و ویروس زندهٔ ضعیف‌شده می‌شود.

• واکسن زندهٔ ضعیف‌شده

واکسن زندهٔ ضعیف‌شده برای بانوان باردار، کودکان زیر دو سال، افراد بالای ۵۰ سال و مبتلایان به کمبود ایمنی توصیه نمی‌شود. بر حسب نوع واکسن، ممکن‌است روش تجویز آن به صورت تزریق ماهیچه‌ای، اسپری‌بینی و تزریق داخل‌جلدی باشد.

• واکسن‌های غیرفعال شامل

واکسن‌های سه‌ظرفیتی آنفولانزا حاوی آنتی‌ژن‌های آنفولانزای A1 (H1N1)، آنفولانزای A2 (H3N2) و یک سویۀ آنفولانزای B هستند. واکسن‌های چهار ظرفیتی حاوی آنتی‌ژن‌های دو سویه آنفولانزای A و دو سویه B (شکل ویکتوریا و یاماگاتا) هستند. 

اکثر واکسن‌های آنفولانزا از ویروس‌های رشد‌یافته در تخم‌مرغ‌های جنین‌دار تهیه می‌شوند. واکسن‌های تایید شده آنفولانزا تولید شده بر روی رده‌های سلولی، از ویروس رشد‌یافته در سلول‌ها (واکسن‌های مبتنی بر سلول) یا واکسن‌های نوترکیب که از آنتی‌ژن هماگلوتینین تولید شده در سلول‌های حشرات از توالی‌های DNA استفاده می‌کنند، وجود دارد.

چه کسانی نباید واکسن آنفولانزا بزنند؟

• کودکان زیر شش ماه
• افرادی که واکنش آلرژیک شدید به دوز قبلی واکسن آنفولانزا داشته‌اند.
• افرادی که واکنش آلرژیک شدید به هر یک از اجزای واکسن آنفولانزا دارند. (به جز تخم‌‌مرغ)
• افرادی که پس از شش هفته از دریافت واکسن آنفولانزا به سندرم گیلن‌باره (نوعی بیماری فلج کننده شدید،که در آن سیستم ایمنی بدن به سیستم اعصاب حمله می‌کند) مبتلا شده‌اند.

عوارض جانبی احتمالی

• درد و قرمزی و تورم در محل واکسن آنفولانزا
• تب و سردرد
• خستگی
• سرفه و خس‌خس سینه
• تورم گلو زبان و لب‌ها
  - عوارض واکسن آنفولانزا معمولاً طی یک تا دو روز بدون درمان برطرف می‌شود.
  - توصیه می‌‌شود که در مورد تزریق این واکسن، حتما با پزشک متخصص در سایت ایزو ویزیت مشورت کنید.

منابع:

1. Evaluation of influenza vaccine effectiveness. Immunization, Vaccines and Biologicals. World health organization. 2017.
2. en.wikipedia.org
3. www.gov.mb.ca