پزشکی قانونی

پزشکی قانونی یکی از مهمترین بخش‌های علوم جنایی و قضایی است که از اصلی‌ترین وظایف آن، تشخیص علت مرگ انسان‌هاست.
در خیلی از دعاوی کیفری مانند قتل، تجاوز جنسی، تجاوز به عنف و ... حضور پزشکی قانونی پر رنگ احساس می‌شود.

نوشتن گزارش‌های رسمی، حضور در دادگاه ها و شهادت دادن درباره پرونده‌های مختلف، از دیگر وظایفی است که به عهده این متخصصان است.

در ایران اصطلاح " پزشکی قانونی " دو موضوع را تداعی می‌کند:

سازمان پزشکی قانونی

مرجعی صاحب صلاحیت برای اظهار نظر پزشکی حقوقی در دادگاه‌هاست. سازمان پزشکی قانونی به قوه قضائیه وابسته است.

متخصصین پزشکی قانونی

این افراد، پزشکان با حیطه کاری فراتر از نام سازمان پزشکی قانونی هستند و طبق مجوزهای وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، در حیطه‌های تخصصی پزشکی شامل پزشکی قانونی، مسمومیت‌های بالینی و اخلاق پزشکی فعالیت می‌کنند.

روند مراجعه به پزشکی قانونی چگونه است؟

استفاده از نظر کارشناسان پزشکی قانونی، نیازمند طی مراحل اداری مخصوص به خود است و سازمان پزشکی قانونی به جز برخی موارد محدود مانند صدور گواهی فوت، هیچ‌ گاه پاسخگوی افرادی که شخصا برای دریافت نظر کارشناسی به این سازمان مراجعه می‌کنند، نیست. به عبارت دیگر، فرد مراجعه‌کننده، باید از سوی مراجع ذی‌صلاح، کتبا به پزشکی قانونی معرفی شده باشد. بنابراین، در صورتی که به هر دلیلی، اعم از جراحت ناشی از ضرب و جرح،  تصادف و … قصد مراجعه به پزشکی قانونی را دارید، ابتدا باید به کلانتری محل وقوع جرم مراجعه کرده و سپس بر اساس مستنداتی که مأمور آن‌ها را تهیه و صورت جلسه می‌کند، تقاضای مراجعه به پزشکی قانونی صادر گردد. این معرفی‌ نامه باید در برگیرنده تاریخ، شماره ثبت و نیز ممهور به مهر مرجع ارسال درخواست باشد. درج مشخصات کامل هویتی فرد مورد معاینه در معرفی‌نامه نیز ضروری است.

پس از دریافت معرفی‌ نامه، با در دست داشتن کارت ملی، می توان به مرکز پزشکی قانونی که آدرس آن از محل صدور معرفی‌ نامه دریافت شده است، مراجعه کرد. در این مراکز، معمولا ابتدا فرم‌هایی برای شرح درخواست ارائه می‌شود که پس از تکمیل آن‌ها و واریز هزینه رسیدگی، زمان معاینه تعیین شده تا پس از انجام آن، نظر کارشناسی برای ارائه به مراجع ذی‌صلاح، صادر شود.

در چه مواردی مراجعه به پزشکی قانونی الزامی است؟

طبق اطلاعات سازمان پزشکی قانونی، از جمله مواردی که باید جهت اخذ نظر کارشناسی به این متخصصین مراجعه کرد، عبارتند از:

• معاینات پزشکی برای مصدومین ناشی از نزاع، تصادف و حوادث کار
• تعیین رش و دیه
• معاینه بر بالین بیمار (در مواردی که نتوان فرد را برای معاینه به پزشکی قانونی منتقل کرد)
• معاینات روانپزشکی، بررسی رشادت(مثلا حکم رشد دختر برای ازدواج) و اهدای عضو
• معاینات از کار افتادگی
• بررسی گواهی استعلاجی
• معاینات و آزمایش‌های استخدامی
• آزمایش‌های اعتیاد و الکل
• آزمایش بررسی بارداری
• معاینات و آزمایش‌های فرزند‌خواندگی
• معاینات اظهارنظر درباره تحمل کیفر
• صدور مجوز سقط درمانی
• معاینات و آزمایش‌های مربوط به صدور مجوز اهدای جنین
• معاینه تعیین سن
• آزمایش دی اِن اِی
• معاینه جسد و صدور جواز دفن
• معاینات سوختگی
• غرق شدگی
• معاینات برق گرفتگی
• صدور گواهی فوت
• معاینه و تشخیص تجاوز جنسی
• لواط
• معاینات تغییر جنسیت
• معاینه ی پرده ی بکارت
• معاینات نقص عضو
• نقص زیبایی
• معاینات روانی
• تعیین ابوت(پدر فرزندی)
• صدور انواع گواهی نامه از جمله: گواهی استراحت، گواهی تولد، گواهی فوت و... 
• انجام انواع آزمایشات مانند: تعیین نوع و درصد الکل، تعیین نوع مواد مخدر، سم شناسی و آسیب شناسی و ...
• گزارشات پزشکی از جمله: قتل، ضرب و جرح، سلامت روانی، قصور پزشکی و ...

وظایف پزشکی قانونی

وظیفه ی اصلی این متخصصان، کمک به دادگاه و پلیس در حل پرونده‌های قضایی، جنایی یا پزشکی پیچیده است که از آن جمله می‌توان به کشف دلیل مرگ افراد اشاره کرد.
اما آن‌ها فقط در این زمینه فعالیت نمی‌کنند؛ بلکه در تمام مواردی که کمی بالاتر به آن‌ها اشاره کردیم، می‌توان به متخصصین پزشکی قانونی مراجعه و از خدمات آن استفاده کرد.