انواع آسیب شناسی یا پاتولوژی چیست؟ چگونگی انجام آن

پاتولوژی یعنی چه؟

پاتولوژی (pathology) در اصل به معنای آسیب‌شناسی است و به مطالعه و شناسایی اختلالات عملی و تغییرات ساختاری بافت‌ها می‌پردازد‎ .‎
به ‌طور کلی آسیب‌شناسی یا پاتولوژی شاخه‌ای از علم پزشکی است که اثر بیماری‌ها و آسیب‌های فیزیکی بر بافت بدن را بررسی می‌کند. 

پاتولوژیست کیست؟

پاتولوژیست فردی است که تغییرات مولکولی و ساختاری بافت بدن را با استفاده از ابزارهای آزمایشگاهی و روش‌های رنگ‌آمیزی بافت زیر میکروسکوپ مشاهده می‌کند. پاتولوژیست‌ها متخصصان پزشکی هستند که به مطالعه علت و پیشرفت یک بیماری یا آسیب فرد بیمار کمک می‌کنند. آنها معمولاً در یک تخصص فرعی خاص، متخصص هستند و اغلب به سایر پزشکان در تشخیص، پیش آگهی و درمان شرایط کمک می‌کنند. 
این روش کمک بسیاری به تشخیص خوش‌خیمی توده‌های سلولی یا تعیین مرحله رشد آن‌ها می‌کند. این شاخه از علوم پزشکی را می‌توان بر اساس نوع نمونه، اندام درگیر و سیستم فیزیولوژیکی آسیب دیده به انواع مختلف تقسیم کرد. برای مثال سیتولوژی آسیب‌های سلولی، هماتولوژی بیماری‌های بافت خون، رنال پاتولوژی آسیب‌های کلیه و اورال پاتولوژی آسیب‌های سیستم دهان و حلق را بررسی می‌کند.

بدیهی است در هنگام بروز یک بیماری، تغییراتی در بافت‌های مختلف بدن ایجاد می‌شود که در واقع مطالعه همین تغییرات مبنا و اساس پاتولوژی را تشکیل می‌دهد. لذا پاتولوژی علمی است که راجع به تغییرات مختلف بدن در هنگام بیماری بحث و گفتگو می‌نماید و با مراجعه به سایت ایزو ویزیت می‌توانید با بهترین متخصصان پاتولوژی در ارتباط باشید.
به چگونگی این تغییرات پاتوژنزیز ‎ (pathogenesis)‏می‌گویند که به دو گروه تشریحی و بالینی تقسیم می‌شود.‏‎‏

پاتولوژی ۴ جنبه مهم از یک بیماری را بررسی می‌کند که عبارتند از:‏

‏۱. اتیولوژی (علت شناسی)‏ 
‏۲. پاتوژنز (مکانیسم ایجاد)
‏۳. مرفولوژی (ریخت شناسی) ‏
۴. اهمیت بالینی

آزمایش آسیب‌شناسی (پاتولوژی) چگونه انجام می‌شود؟

درباره اینکه پاتولوژی یا آسیب‌شناسی چگونه انجام می‌شود باید گفت آزمایشات پاتولوژی طیف گسترده‌ای دارد و دارای مراحل متفاوتی است. مثلا در خصوص نمونه‌های بافتی گرفته شده از بدن، پزشک پاتولوژیست به ترتیب کارهای زیر را انجام می‌دهد؛

1.   برای آزمایش بخش مورد نظر را از نمونه‌ی گرفته شده به پرسنل فنی می‌دهد تا بلوک‌گیری برای آن انجام شود.
2.    سپس نیاز است تا از بلوک تهیه شده برش‌هایی تهیه شود تا رنگ آمیزی اختصاصی صورت گیرد.
3.    بافتی که برای برش‌های میکروسکوپی پردازش می‌شود باید تثبیت شود، آب‌گیری شود و سپس ماده‌ای تزریق شود که بافت را جامد می‌کند، بنابراین بخش‌های بسیار نازکی از آن برش داده می‌شود تا زیر میکروسکوپ بررسی شوند.
4.     نمونه‌های بافتی که برای بررسی میکروسکوپی لازم هستند ابتدا باید فیکس شوند. این بدان معنی است که تمام مواد شیمیایی سلولی که باعث تجزیه یا تحلیل بافت می‌شوند با فیکس شدن بافت متوقف می‌گردند. رایج‌ترین راه برای تثبیت بافت، قرار‌دادن آن در محلول شیمیایی به نام فرمالدئید است. هنگامی که فرمالدئید بافت را ثابت کرد، آب توسط مواد شیمیایی مانند الکل از بافت خارج می‌شود.
5.     پس از حذف آب، به بافت مورد نظر پارافین یا پلاستیک تزریق می‌شود تا به اندازه کافی سفت شود تا بتوان برش‌های بسیار نازک را از آن تهیه کرد و لام‌های میکروسکوپی آماده نمود.
6.    از برش‌های بلوک پارافینه برای دیگر تست‌های مولکولی بیمار استفاده می‌شود. در بسیاری از موارد تشخیص بیماری یا استیج بیماری با انجام همزمان چندین تست صورت می‌گیرد.

انواع آسیب‌شناسی(پاتولوژی) چیست ؟

پاتولوژی یا آسیب‌شناسی را می‌توان به انواع عمومی، آناتومی یا تشریحی، بالینی، مولکولی، خون‌شناسی و میکروبیولوژی تقسیم کرد. متخصصان تمام این رشته‌ها نمونه‌های بافتی آسیب‌دیده یا مشکوک به آسیب را با روش‌های تقریبا مشابه بررسی می‌کنند.
اما سه گروه اصلی پاتولوژی عبارتند از:
•    آسیب‌شناسی تشریحی
•    آسیب‌شناسی بالینی
•    آسیب‌شناسی مولکولی

تخصص/ پاتولوژی بالینی چیست ؟

پاتولوژی بالینی علاوه بر بافت‌های سلولی، مایعات بدن (خون، لنف، مایع مغزی-نخاعی و ادرار) را به‌وسیله ابزارها و روش‌های شیمی، میکروبیولوژی پزشکی، میکروبیولوژی و مولکولی بررسی می‌کند. متخصصان این رشته تغییرات تعداد سلول‌های خونی، فاکتورهای انعقادی و تغییر الکترولیت‌‌های مایعات بدن را بررسی می‌کنند. پاتولوژیست‌های بالینی در رشته‌های میکروبیولوژی، هماتولوژی یا بانک خون آموزش می‌بینند. اما اطلاعات آن‌ها به اندازه متخصصان هر یک از این رشته‌ها نیست.

لیست آزمایشات آسیب‌شناسی(پاتولوژی) چیست ؟

 در این بخش متوجه شدیم معنی و انواع پاتولوژی چیست. اما با چه روش‌هایی می‌توان این تغییرات بافتی را بررسی کرد؟ آزمایشات پاتولوژی به دو بخش بررسی مایعات بدن و بافت‌ها (نرم و سخت) تقسیم می‌شود که روش آماده‌سازی نمونه و بررسی متفاوتی دارد. آنالیز خون، ادرار، مایع مغزی نخاعی و مایع آمونیتیک جنین ازجمله آزمایش‌های پاتولوژی بالینی هستند. در ادامه این مطلب توضیح می‌دهیم آزمایش‌های متداول پاتولوژی یا آسیب‌شناسی چیست.

آزمایش خون پاتولوژی

در آزمایش خون پاتولوژی، خون را که بافت مایع بدن است و وظیفه حمل موادغذایی (گلوکز، کلسترول، اسیدهای چرب و آمینواسیدها)، فاکتورهای تنظیمی (هورمون‌ها و پروتئین‌های انعقادی) و گازهای تنفسی (اکسیژن و دی‌اکسید کربن) را بر عهده دارد. این بافت بستری برای انتقال سلول‌های ایمنی به بافت‌های آسیب‌دیده است و الکترولیت‌های آن در تنظیم فشار اسمزی بدن نقش دارند. به همین دلیل در آزمایش بررسی غلظت تعداد سلول‌ها، نسبت سلول‌ها به مایع پلاسما، آنزیم‌ها و مولکول‌های متابولیک این بافت اطلاعات زیادی در مورد وضعیت سلامت بیمار در اختیار پزشکان قرار می‌دهد.

آزمایش ادرار

ادرار ترکیبی از آب، الکترولیت‌ها و متابولیت‌های محلول است. بررسی ویژگی‌های ظاهری این مایع (رنگ، بو و اسمولاریتی) و تغییر ترکیب آن در به تشخیص بیماری‌های کلیه، کبد، مثانه و مجاری ادراری کمک می‌کند.

آزمایش مایع مغزی نخاعی

مایع مغزی-نخاعی (CSF) مایعی شفاف است که در اطراف مغز و نخاع قرار دارد. وظیفه این مایع محافظت از مغز و نخاع، تامین مواد غذایی و انتقال گازهای تنفسی است. آزمایش مایع مغزی-نخاعی به تشخیص عفونت‌های دستگاه عصبی (مننژیت)، تومورهای سیستم عصبی مرکزی یا متاستاز، بیماری‌های خودایمنی سیستم عصبی مرکزی و بیماری‌های تحلیل مغز (آلزایمر) کمک می‌کند.

آزمایش مایع آمونیتیک

آزمایش مایع آمونیتیک (Amniocentesis) یکی از آزمایش‌های زمان بارداری است که به‌وسیله آن می‌توان اختلال‌های ژنتیکی و عفونت احتمالی جنین را تشخیص داد. به علاوه از این روش برای بررسی تکامل ریه قبل از تولد استفاده می‌شود. این آزمایش پاتولوژی در آزمایشگاه‌های ژنتیک و توسط متخصصان این رشته انجام می‌شود. در این آزمایش سوزن باریک و بلندی وارد ناحیه شکمی می‌شود و با عبور از غشای آمونیون بخشی از مایع اطراف جنین را خارج می‌کند. از سلول‌های جنینی موجود در این مایع برای بررسی ژن‌های جنین و تشکیل کاریوتایپ بهره برده می‌شود.

پاتولوژی سرطان چیست ؟

نئوپلازیا یا سرطان به معنی رشد کنترل‌نشده و غیرطبیعی سلول‌ها یا بافت‌های بدن است. به توده سلولی تشکیل شده در پایان این فرایند نئوپلاسم یا تومور گفته می‌شود. اما دلیل این تغییرات پاتولوژی چیست؟ این بیماری به دلیل جهش در ژن‌های کنترل چرخه سلولی ایجاد شده و ممکن است به نسل‌های بعدی منتقل می‌شود. این توده ممکن است خوش‌خیم (Benign Tumors) یا بدخیم (Malignant Tumors) باشد.

جواب یا گزارش آسیب‌شناسی(پاتولوژی) چیست؟

جواب یا گزارش پاتولوژی یک گزارش پزشکی در مورد یک بخش از بافت، خون یا عضو بدن است که از بدن شما خارج شده است. نمونه توسط یک پاتولوژیست تجزیه و تحلیل می‌شود و سپس گزارش آسیب‌شناسی را به پزشکی که گزارش را درخواست داده یا این روش را انجام داده است، می‌نویسد.

 جواب آزمایش آسیب‌شناسی(پاتولوژی) چه قدر طول میکشد؟

زمان جوابدهی گزارشات پاتولوژی یا آسیب‌شناسی سه الی چهار روزه و در صورت نیاز به بررسی بیشتر نمونه تا یک هفته زمان احتیاج است.

آزمایش پاتولوژی جنین سقط شده

یک آسیب شناس (پاتولوژیست)، بدن و برخی اعضای داخلی جنین سقط شده را در هنگام کالبد شکافی مورد ارزیابی قرار می‌دهد. این بررسی ممکن است مشخص کند آیا یک اختلال مادرزادی در تولد جنین مرده نقش داشته است یا خیر. همچنین آسیب شناس از نزدیک جفت و بند ناف جنین را بررسی کرده و به دنبال شواهدی از عفونت های ویروسی یا باکتریایی و یا سایر ناهنجاری های موجود در خون جنین می‌‍گردد. این گزارش آزمایش هر گونه یافته یا فقدان آن را مستند کرده و در اختیار پزشک قرار می‌دهد.

ویزیت آنلاین پاتولوژی یا آسیب‌شناسی

هرچند که روش ویزیت آنلاین با متخصصین حوزه تخصص آسیب‌شناسی یا پاتولوژی برای همه افراد کاملا کاربردی می‌باشد و حتی شامل کودکان نیز می‌شود، اما به صورت ویژه برای بیمارانی که در مناطق دور افتاده زندگی می‌کنند و یا برای کسانی که محدودیت‌های حرکتی دارند می‌تواند یک مزیت بزرگ باشد. یکی دیگر از مزایای ویزیت آنلاین با پزشکان تخصص آسیب‌شناسی یا پاتولوژی کاهش هزینه‌های ویزیت است. ضمن اینکه بیمه‌ تامین اجتماعی نیز در مشاوره آنلاین قابل استفاده می‌باشد و هزینه‌های ویزیت پزشک کاملا مانند مراجعه حضوری به مطب، شامل بیمه خواهد شد. در نتیجه، ویزیت آنلاین با پزشکان متخصص پاتولوژی یا آسیب‌شناسی یک جایگزین مناسب، ارزان و در دسترس برای بیماران به حساب می‌آید که برای ادامه روند درمان و در صورتی که پزشک صلاح بداند می‌توان مشاوره حضوری و مراجعه به مطب را جایگزین آن کرد.

کلام آخر...

 پاتولوژیست، تشخیص‌دهنده قطعی بسیاری از بیماری هاست. آزمایش پاتولوژی از اهمیت بالایی برخوردار است و با این آزمایش، پزشک از تغییر سطح سلول‌های بدن و همچنین وجود سلول‌ سرطانی و مشکل‌زا مطلع می‌شود. این آزمایش می‌تواند تا حدود زیادی پزشک متخصص را از وضعیت سلامت بدن آگاه سازد. جواب این آزمایش تاثیر بسیار زیادی بر روی نحوه تشخیص پزشک و همچنین بهترین روشی که برای درمان انتخاب می‌کند دارد.

در ویزیت آنلاین، پزشک نه تنها مرزهای فیزیکی را حذف می‌کند، بلکه در مقایسه با ویزیت های حضوری، همان کیفیت، مراقبت و مشارکت بیمار را نیز ارائه می‌دهد. بیماران می‌توانند از جنبه‌های مختلف پزشکی از راه دور برای مشاوره استفاده کنند. علاوه بر این، آنها می‌توانند بیشتر با پزشکان ارتباط برقرار کنند و سوالات بیشتری بپرسند، که ممکن است در یک ویزیت بالینی محدود باشد. در نظر داشته باشید تفسیر جواب آسیب‌شناسی(پاتولوژی) از اهمیت بالایی برخوردار می‌باشد. پزشک باید در این زمینه دقت خود را به کار ببرد تا بتواند جواب این آزمایش را با دقت تفسیر کرده و راه های درمان بسیار خوبی پیش روی بیمار قرار دهد. . امید است با این مطالب توانسته باشید اطلاعات مفیدی در رابطه با پاتولوژی به دست آورده و اگر می‌خواهید این آزمایش را بدهید بدون نگرانی به متخصص پاتولوژی خود اعتماد کنید.