واکسن آنفولانزا برای کودکان | راهنمای کامل (اهمیت، عوارض و زمان تزریق)

آنفولانزا، یک بیماری فصلی رایج اما بالقوه خطرناک است که هرساله میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان درگیر می‌کند. در میان گروه‌های مختلف، کودکان، به‌ویژه خردسالان و آن‌هایی که دارای بیماری‌های زمینه‌ای هستند، آسیب‌پذیری بیشتری در برابر این ویروس دارند. ازاین‌رو، واکسیناسیون آنفولانزا به یکی از مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه برای حفظ سلامت فرزندانمان تبدیل شده است.

در این مقاله، قصد داریم تمام ابهامات و سوالات رایج شما درباره واکسن آنفولانزا برای کودکان را برطرف کنیم. از اهمیت واکسیناسیون گرفته تا نحوه عملکرد واکسن، زمان و دوز تزریق، عوارض احتمالی و مراقبت‌های پس از آن، همه و همه را به زبانی ساده و کاملاً کاربردی توضیح خواهیم داد. اگر نگران سلامت فرزندتان هستید و به دنبال اطلاعات قابل اعتماد در این زمینه می‌گردید، جای درستی آمده‌اید. با یک ویزیت با متخصص اطفال می‌توانید بهترین تصمیمات را برای حفظ سلامتی کودکتان بگیرید، اما این مقاله نیز به شما کمک می‌کند تا با آگاهی کامل گام بردارید.

چرا آنفولانزا در کودکان اهمیت ویژه‌ای دارد؟

آنفولانزا یک بیماری تنفسی ویروسی است که بینی، گلو و ریه‌ها را درگیر می‌کند. این بیماری که اغلب با علائمی شبیه به سرماخوردگی آغاز می‌شود، می‌تواند در کودکان بسیار شدیدتر و خطرناک‌تر باشد. کودکان معمولاً علائم شدیدتری را تجربه می‌کنند و ممکن است با عوارض جدی‌تری مانند ذات‌الریه (پنومونی)، برونشیت، عفونت گوش، سینوزیت، اختلال عملکرد مغز و حتی بدتر شدن بیماری‌های زمینه‌ای مانند آسم و دیابت روبه‌رو شوند.

آمارها نشان می‌دهد که کودکان خردسال، به‌ویژه زیر دو سال، بیش از هر گروه سنی دیگری به دلیل آنفولانزا در بیمارستان بستری می‌شوند و در برخی موارد، عوارض ناشی از این بیماری می‌تواند مرگبار باشد. بنابراین، اهمیت واکسیناسیون آنفولانزا برای کودکان نه تنها برای محافظت از خود آنها، بلکه برای جلوگیری از شیوع و گسترش بیماری در خانواده و جامعه نیز بسیار بالاست. واکسن نه تنها از فرد محافظت می‌کند، بلکه با کاهش انتقال ویروس، به ایجاد ایمنی جمعی کمک می‌کند.

واکسن آنفولانزا چیست و چگونه در بدن کودک عمل می‌کند؟

واکسن آنفولانزا از ویروس‌های ضعیف شده یا کشته شده (غیرفعال) آنفولانزا تهیه می‌شود. وقتی این واکسن به بدن کودک تزریق می‌شود، سیستم ایمنی بدن با این ویروس‌های غیرفعال مواجه شده و شروع به تولید آنتی‌بادی‌های اختصاصی علیه آنها می‌کنداین آنتی‌بادی‌ها به نوعی "حافظه ایمنی" در بدن ایجاد می‌کنند.

به‌این‌ترتیب، اگر کودک در طول سال با ویروس واقعی آنفولانزا مواجه شود، سیستم ایمنی او از قبل آماده است تا ویروس را شناسایی کرده و به سرعت آن را از بین ببرد. این فرایند باعث می‌شود که کودک یا به آنفولانزا مبتلا نشود و یا در صورت ابتلا، بیماری خفیف‌تر، کوتاه‌تر و با عوارض کمتری را تجربه کند. ایمنی حاصل از واکسن معمولاً 2 تا 3 هفته پس از تزریق ایجاد شده و برای 6 تا 12 ماه در بدن باقی می‌ماند.

لازم به ذکر است که واکسن‌های تزریقی، که رایج‌ترین نوع برای کودکان هستند، نمی‌توانند بیماری آنفولانزا را ایجاد کنند. ویروس‌های موجود در آنها کاملاً غیرفعال هستند و قدرت بیماری‌زایی ندارند. علائم خفیفی مانند تب یا بدن‌درد که گاهی پس از واکسیناسیون رخ می‌دهد، نشانه‌ای از فعال شدن سیستم ایمنی بدن برای ساخت آنتی‌بادی است.

پیشنهاد خواندن

---

بهترین متخصص اطفال در تهران؛ یافتن بهترین دکتر کودک شهر تهران

چطور به کودک خودم دستور بدهم؟

چه کسانی باید واکسن آنفولانزا بزنند؟

طبق توصیه‌های سازمان‌های معتبر جهانی و داخلی، تمام کودکان از 6 ماهگی به بالا باید سالانه واکسن آنفولانزا را دریافت کنند. این توصیه فراگیر، اهمیت واکسیناسیون را برای همه کودکان، فارغ از وضعیت سلامتی آنها، نشان می‌دهد.

گروه‌های هدف با تاکید ویژه:

• تمام کودکان بالای 6 ماه: بدون استثنا، همه‌ساله.
• کودکان با بیماری‌های زمینه‌ای: این گروه شامل کودکانی با بیماری‌های مزمن نظیر آسم، دیابت، بیماری قلبی، کلیوی یا نقص ایمنی است. آنفولانزا در این کودکان می‌تواند منجر به عوارض بسیار جدی و حتی مرگ شود.
• کودکان فاقد طحال یا دارای نقص عملکردی طحال.
• کودکان نارس.
• کودکان 6 ماهه تا 2 ساله.
• کودکان 6 ماهه تا 5 ساله که به مهدکودک سپرده می‌شوند.
• افرادی که تماس نزدیک با گروه‌های پرخطر دارند: این شامل والدین، پرستاران و سایر مراقبین کودکان زیر 6 ماه می‌شود که خودشان نمی‌توانند واکسن دریافت کنند. واکسیناسیون این افراد به محافظت غیرمستقیم از نوزادان کمک می‌کند.

چه کسانی نباید واکسن آنفولانزا بزنند؟

• نوزادان کمتر از 6 ماه: این نوزادان مجاز به دریافت هیچ نوع واکسن آنفولانزا نیستند.
• کودکانی با سابقه حساسیت شدید (آنافیلاکسی) به واکسن یا اجزای آن.
• کودکانی با سابقه سندرم گیلن‌باره (نوعی فلج حاد) طی 6 هفته بعد از دریافت دوز قبلی واکسن.
• در صورت وجود تب شدید یا بیماری حاد تنفسی متوسط یا شدید: تزریق واکسن باید به تعویق بیفتد تا بهبودی کامل حاصل شود.

بهترین زمان برای تزریق واکسن آنفولانزا در کودکان چه زمانی است؟

آنفولانزا معمولاً در فصول سرد سال و همزمان با بازگشایی مدارس شیوع پیدا می‌کند. بنابراین، بهترین زمان برای واکسیناسیون، پیش از شروع اوج‌گیری فصل آنفلوآنزا است.

در ایران، شیوع آنفولانزا معمولاً از اوایل مهرماه آغاز می‌شود و تا اردیبهشت ادامه پیدا می‌کند. با توجه به اینکه حدود 2 تا 3 هفته طول می‌کشد تا ایمنی کامل پس از واکسیناسیون ایجاد شود، توصیه می‌شود واکسن در این بازه زمانی تزریق شود:

• بهترین زمان: از اواخر شهریور تا نیمه آبان‌ماه است.
• تزریق دیرتر: اگر این زمان طلایی را از دست دادید، تزریق واکسن حتی تا پایان آذرماه نیز بهتر از عدم دریافت آن است. ویروس آنفولانزا می‌تواند تا پایان بهار در گردش باشد و واکسیناسیون دیرهنگام نیز می‌تواند محافظت قابل توجهی ایجاد کند.

آیا واکسن آنفولانزا برای کودکان خطرناک است؟

خیر. واکسن آنفولانزا برای کودکان، به‌ویژه انواع غیرفعال آن، عموماً ایمن و بی‌خطر است. سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) و مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) پیش از تایید واکسن و به طور مداوم، ایمنی و اثربخشی آن را به دقت مورد ارزیابی قرار می‌دهند. در طول 50 سال گذشته، صدها میلیون نفر در ایالات متحده با خیال راحت واکسن آنفلوآنزا را دریافت کرده‌اند.

انواع واکسن آنفولانزا برای کودکان

واکسن آنفولانزا در دو نوع اصلی در دسترس است: تزریقی و اسپری بینی. انتخاب نوع مناسب به سن و وضعیت سلامتی کودک بستگی دارد.

1. واکسن آنفولانزای تزریقی (غیرفعال):

• مناسب برای: کودکان 6 ماهه و بزرگ‌تر. این رایج‌ترین نوع واکسن برای کودکان است.
• نحوه عملکرد: شامل ویروس‌های آنفولانزای کشته شده یا غیرفعال است که نمی‌توانند بیماری ایجاد کنند، اما سیستم ایمنی را برای تولید آنتی‌بادی تحریک می‌کنند.
• واکسن‌های توصیه شده در ایران: واکسن‌های فرانسوی واکسی‌گریپ (Vaxigrip) و هلندی اینفلوواک (Influvac) از جمله واکسن‌های غیرفعال هستند که برای کودکان توصیه می‌شوند.
• واکسن ایرانی فلوگارد: در دسته واکسن‌های نوترکیب قرار دارد. با توجه به اینکه اطلاعات کافی در مورد ایمنی این واکسن برای افراد زیر 18 سال در دسترس نیست، به کودکان توصیه نمی‌شود.

2. اسپری بینی واکسن آنفولانزا (ویروس زنده ضعیف شده):

   • مناسب برای: کودکان سالم 2 سال به بالا.
   • نحوه عملکرد: حاوی ویروس‌های آنفولانزای زنده اما ضعیف شده است که از طریق بینی به بدن وارد می‌شوند.
   • موارد منع مصرف اسپری بینی:
     • کودکان 2 تا 17 ساله که آسپرین یا داروهای حاوی سالیسیلات مصرف می‌کنند.
     • کودکان 2 تا 4 ساله که به آسم مبتلا هستند یا در 12 ماه گذشته سابقه خس‌خس سینه داشته‌اند.
     • کودکانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند.
     • برای کودکان 4 سال به بالا با آسم یا بیماری‌های مزمن ریوی، پیش از مصرف حتماً با متخصص اطفال آنلاین مشورت شود.

دوز و نحوه تزریق واکسن آنفولانزا در کودکان

نحوه و دوز تزریق واکسن آنفولانزا در کودکان بسته به سن و سابقه واکسیناسیون قبلی آنها متفاوت است.

دوز واکسن:

• کودکان 9 تا 17 سال: معمولاً یک دوز 0.5 میلی‌لیتری واکسن برای محافظت کافی است.
• کودکان 6 ماه تا کمتر از 9 سال که برای اولین بار واکسن می‌زنند: این کودکان به دو دوز واکسن نیاز دارند. فاصله بین دوز اول و دوم باید حداقل 4 هفته باشد.
• کودکان 6 ماه تا کمتر از 9 سال که سال گذشته واکسن زده‌اند: در این صورت، تنها یک دوز واکسن کافی است.

اگر والدین در مورد واکسینه شدن فرزندشان در سال گذشته مطمئن نیستند، توصیه می‌شود دو نوبت واکسن تزریق گردد.

محل تزریق واکسن:

واکسن‌های آنفولانزای تزریقی معمولاً به صورت عضلانی یا زیر جلدی عمیق تزریق می‌شوند.

• کودکان زیر 3 سال (6 تا 35 ماهگی): در قسمت کناری عضله ران یا عضله دلتوئید بازو (بالای بازو) تزریق می‌شود.
• کودکان بزرگتر از 3 سال و بزرگسالان: عضله دلتوئید بازو بهترین محل تزریق است.

آیا واکسن آنفولانزا عوارض دارد؟ عوارض جانبی و ایمنی واکسن

مانند هر واکسن یا داروی دیگری، واکسن آنفولانزا نیز ممکن است عوارض جانبی داشته باشد، اما این عوارض معمولاً خفیف و موقتی هستند و در همه کودکان رخ نمی‌دهند.

عوارض جانبی شایع واکسن تزریقی:

• درد، قرمزی و تورم در محل تزریق: این شایع‌ترین عوارض هستند.
• تب خفیف: تب پس از واکسن آنفولانزا در کودکان شایع است.
• خستگی و بی‌حالی (مالیز) و بی‌قراری.
• بدن‌درد و سردرد.
• حالت تهوع و گاهی استفراغ.
• کاهش اشتها و تحریک‌پذیری.

عوارض جانبی شایع اسپری بینی:

• آبریزش بینی، خس‌خس سینه، سردرد، استفراغ، دردهای عضلانی، تب خفیف و گلودرد.

مدت زمان عوارض: این عوارض معمولاً ظرف 1 تا 3 روز خودبه‌خود برطرف می‌شوند و شدت آنها به تدریج کاهش می‌یابد. عوارض جدی واکسن آنفولانزا بسیار نادر است.

مراقبت از کودک پس از تزریق واکسن آنفولانزا

پس از تزریق واکسن، رعایت برخی نکات می‌تواند به راحتی کودک و کاهش عوارض احتمالی کمک کند:

• استراحت پس از تزریق: برخی از کودکان، به‌ویژه نوجوانان، ممکن است پس از تزریق واکسن احساس بی‌حالی یا سرگیجه کنند یا حتی غش کنند. بهتر است کودک پس از تزریق واکسن، حدود 15 دقیقه دراز بکشد یا بنشیند.
• مدیریت درد و تب: اگر کودک با عوارضی مانند تب یا درد بدن مواجه شد، حتماً با پزشک در مورد استفاده از داروهایی مانند استامینوفن یا ایبوپروفن و دوز مناسب آنها مشورت کنید.
• مراقبت از محل تزریق: برای کاهش درد و تورم در محل تزریق، می‌توانید از یک پارچه گرم و مرطوب یا یک کیسه آب گرم استفاده کنید. همچنین، از کودک بخواهید دست خود را زیاد حرکت ندهد.
• مشاهده علائم: علائم تب بالا که با داروهای روتین کنترل نمی‌شود، یا هرگونه واکنش آلرژیک شدید (مانند کهیر، مشکلات تنفسی، تورم صورت یا گلو) نیاز به مراجعه فوری به مراکز درمانی دارد. پرسنل آموزش‌دیده در محل تزریق باید برای مراقبت از واکنش‌های احتمالی آلرژیک آماده باشند.

نتیجه‌گیری و توصیه‌های نهایی

واکسن آنفولانزا، یک ابزار حیاتی برای محافظت از سلامت کودکان در برابر یک بیماری تنفسی جدی است. با توجه به آسیب‌پذیری بیشتر کودکان در برابر آنفولانزا و عوارض بالقوه خطرناک آن، تزریق سالانه این واکسن برای تمام کودکان بالای 6 ماه، یک توصیه قوی پزشکی است. واکسیناسیون نه تنها از کودک شما محافظت می‌کند، بلکه به سلامت خانواده و جامعه نیز کمک می‌کند.

با آگاهی از زمان مناسب واکسیناسیون (اواخر شهریور تا نیمه آبان)، دوزهای لازم (یک یا دو دوز بسته به سن و سابقه)، و آگاهی از عوارض خفیف و موقتی آن، می‌توانید با اطمینان خاطر بیشتری برای واکسینه کردن فرزندتان اقدام کنید. به یاد داشته باشید که ویروس آنفولانزا هر سال تغییر می‌کند و ایمنی واکسن نیز کاهش می‌یابد، بنابراین واکسیناسیون سالانه کلید اصلی محافظت پایدار است.

سلامتی فرزندانمان در اولویت است و با انجام اقدامات پیشگیرانه صحیح، می‌توانیم آنها را در برابر بیماری‌ها مقاوم‌تر کنیم. در صورت داشتن هرگونه سوال یا نگرانی خاص در مورد وضعیت سلامتی فرزندتان، توصیه می‌شود حتماً با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید. مشاوره دکتر آنلاین اطفال می‌تواند راهی سریع و آسان برای دریافت راهنمایی‌های پزشکی مورد نیاز باشد. این انتخاب آگاهانه، گامی مهم در حفظ و ارتقاء سلامت نسل آینده است.